Vlaanderen verlengt samenwerking met Mozambique tot 2025

De samenwerking met Mozambique begon al in 2002, en het land is een van de drie Vlaamse partnerlanden voor ontwikkelingssamenwerking. Vlaams minister-president Jambon en de Mozambikaanse ambassadrice Berta Cossa hebben dat engagement maandag officieel verlengd tot en met 2025.

“Onze samenwerking is in de eerste plaats gericht op het vergroten van de toegang tot seksuele en reproductieve rechten, ten tweede op de ontwikkeling van beter opgeleide gezondheidswerkers en ten derde op de ontwikkeling van wetenschappelijk onderbouwd gezondheidsbeleid in Mozambique”, legt Jambon uit.

Sinds het begin heeft Vlaanderen ingezet op het versterken van het Mozambikaanse gezondheidssysteem, vertrekkend vanuit de lokale context. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen speelt daarbij een belangrijke ondersteunende rol. Het ITG stelt expertise ter beschikking in functie van de noden van het Instituto Nacional de Saúde (INS), de Mozambikaanse tegenhanger van Sciensano.

Gezondheidsinstituut versterken

Die aanpak werkt, zegt INS-directeur Ilesh Jani. “Zo heeft het instituut ons geholpen om de werking te verbeteren van de wetenschappelijke commissie, die beursaanvragen evalueert en de strategie van het instituut bepaalt. Maar ook en vooral hebben we samengewerkt aan het versterken van ons menselijk kapitaal. Met de hulp van het ITG konden we mensen opleiden op wetenschappelijk niveau, maar ook op het vlak van beheer van het instituut.” Mozambikaanse wetenschappers en medici kunnen in Antwerpen dus terecht voor opleidingen, of om hun doctoraat af te werken.

Verder focust de Vlaamse steun onder meer op projecten ter bestrijding van malaria en hiv. Volgens het Wereldmalariarapport heeft Mozambique het derde hoogste aantal malariagevallen ter wereld. Meer dan één op de tien volwassenen in het land is besmet met hiv, het op één na hoogste aantal mensen met hiv ter wereld na Zuid-Afrika.

Ondanks enkele van de slechtste gezondheidsindicatoren in Afrika - er zijn slechts 8 artsen per 100.000 inwoners - heeft het land de voorbije jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het terugdringen van de sterftecijfers voor onderen het verbeteren van de toegang tot primaire gezondheidsdiensten.

De komende vier jaar zal Vlaanderen ook extra aandacht geven aan betere toegang tot gezondheidszorg, vooral voor kwetsbare groepen.

Lokale context

Maar het partnerschap met Mozambique kenmerkt zich vooral door de focus op de lokale context, geen evidentie in de ontwikkelingshulp.

“Waar andere donoren vaak op een eerder verticale manier werken en heel gericht bepaalde projecten steunen, werken wij op een heel open manier”, zegt Kaat Matthys, attaché van de Vlaamse Ontwikkelingssamenwerking in Mozambique. “We bevragen het INS naar de lokale noden, en waar we volgens hen de meeste impact kunnen hebben.”

“In dat opzicht is de samenwerking met Vlaanderen zelfs uniek”, zegt Jani. “Financiering voor volksgezondheid verloopt vaak top-down, je krijgt bijvoorbeeld een beurs voor een specifiek project met strikte criteria. Zeer zelden krijg je de kans om systemen uit te bouwen binnen het eigen instituut.”  

Zelfredzaamheid als einddoel

Mede door de Vlaamse steun kan het Mozambikaanse onderzoekscentrum zich een pak beter handhaven in de uiterst competitieve wereld van de onderzoeksfinanciering, vindt de epidemioloog. Landen zoals Mozambique moeten volgens hem beschikken over een sterk uitgebouwd onderzoeksinstituut, dat kan inspelen op de vele urgente gezondheidsnoden.

“Dat kunnen andere landen niet voor ons doen, enkel wij kunnen de meest kritieke behoeftes identificeren”, zegt Jani. “Daarna kunnen we met onze internationale partners kijken hoe we die problemen oplossen. Het uiteindelijke doel van die aanpak is om binnen enkele decennia niet meer afhankelijk te zijn van buitenlandse hulp.”