Vergrijzing zet zorg en pensioenen in Latijns-Amerika onder druk

Meer dan 8 procent van de Latijns-Amerikaanse bevolking is 65 jaar of ouder. In Europa is dat 18 procent. Maar tegen 2050 zal het aandeel van senioren in Latijns-Amerika groeien naar 17,5 procent, ruim een verdubbeling, en tegen het einde van de eeuw zelfs naar 30 procent.

De regio geeft gemiddeld 4,3 procent van het bruto binnenlands product uit aan pensioenen. In Argentinië, Brazilië en Uruguay is dat ruim 8 procent, vergelijkbaar met wat geïndustrialiseerde landen uitgeven. In Ecuador, Panama of Paraguay gaat minder dan 2 procent van het bbp naar pensioenen.

Druk op gezondheidszorg

De Latijns-Amerikaanse landen geven gemiddeld 4,1 procent van het hun bbp aan gezondheidszorg uit. Argentinië, Uruguay en Costa Rica voeren hier de rangschikking aan, Venezuela, Guatemala en Mexico blijven het verst achter.

Naarmate de bevolking vergrijst, neemt de druk op de pensioenstelsels en de gezondheidszorg toe. De verwachting is dat de gemiddelde leeftijd van de werknemers in de regio stijgt van 36 jaar in 2000 naar 44 jaar in 2050 en naar 47 jaar in 2100.

Voor elke Latijns-Amerikaan van 65 jaar en ouder zijn er momenteel zes actieve werknemers. Dat zal dalen tot 2,8 in 2050 en 1,3 in 2100.

Informele arbeid 

Het Economie- en Ontwikkelingsrapport van de CAF onderzocht ook de toekomstige impact van de informele arbeid op de sociale bescherming. Momenteel heeft 63 procent van de Latijns-Amerikanen een informeel werk.

Van 2005 tot 2018 is de informele arbeid wel met 9 procentpunten gedaald, maar “de vooruitzichten zijn verslechterd doordat covid-19 een aanzienlijk deel van de formele arbeid heeft vernietigd”, zegt CAF-topman Pablo Sanguinetti.

De informaliteit “vormt een grote bedreiging voor de duurzaamheid van deze sociale zekerheid. De berekeningen suggereren dat de basis van belastingbetalers achteruitgaat op een manier die vergelijkbaar is met de impact van de vergrijzing de komende veertig jaar.”

Digitalisering

Een andere belangrijke trend voor de sociale zekerheid is de digitalisering. Door de automatisering van productieprocessen worden steeds meer werknemers vervangen door machines. 

Het rapport beveelt de Latijns-Amerikaanse landen aan alle senioren een minimumpensioen uit te keren. Om dat duurzaam te maken, moeten er voldoende bijdragen betaald worden. Een enquête in elf Latijns-Amerikaanse steden toont brede steun, gemiddeld 56 procent, voor een gelijk minimumpensioen voor alle senioren, ongeacht hun bijdragen.

Meer efficiëntie

Op het vlak van de gezondheidszorg pleit de CAF voor “een betere integratie van de verschillende subsystemen, wat de verschillen in kwaliteit kan verkleinen.” Er moeten ook mechanismen komen om de kosten te beheersen en de middelen efficiënt in te zetten. 

“Niet alles is een kwestie van meer uitgeven”, stelt het rapport. In de meeste landen is er een aanzienlijke marge om met de bestaande uitgaven de effectieve dekking met gemiddeld 10,6 procent te verhogen.

Om de financiering van de uitkeringen te verzekeren stelt de CAF onder meer voor de pensioenleeftijd beperkt te verhogen en de overheid meer flexibiliteit te geven.