Verenigde Naties komen vijf miljard dollar tekort

Toen de Verenigde Naties in april 1996 met een geldcrisis worstelden, was een van de vele drastische maatregelen die ze namen, ingrijpen in het personeelsbestand.

De VN kozen voor het pad van het Amerikaanse bedrijfsleven, en boden, ironisch genoeg voor een instelling met weinig geld, een gouden handdruk voor wie vrijwillig zou opstappen: een ontslagvergoeding van 80.000 dollar per persoon. 

Ongeveer 400 personeelsleden kozen voor deze uitweg.

Cashcrisis 

Vandaag verkeren de VN opnieuw in geldnood, maar een gouden handdruk bij een vrijwillig vertrek zit er deze keer niet in.

In totaal hebben 61 lidstaten hun bijdrage later of zelfs helemaal niet betaald. Dat heeft een liquiditeitscrisis veroorzaakt die neerkomt op een tekort van 5,1 miljard dollar. Dit dreigt het mandaat en de wereldwijde activiteiten van de organisatie te ondermijnen.

Volgens de laatste gegevens hadden op 2 november 132 lidstaten (van in totaal 193) hun bijdrage voor 2020 volledig betaald. 

Op tijd betalen

De waarschuwingen over de huidige cashcrisis komen uit drie hoeken: van VN-secretaris-generaal Antonio Guterres, van de voorzitter van de Algemene Vergadering, Volkan Bozkir, en van de Groep van 77, de grootste coalitie van ontwikkelingslanden ter wereld.

“Het moet herhaald worden dat de organisatie enkel in staat is om het mandaat na te komen als alle leden hun financiële verplichtingen op tijd betalen”, sprak Guterres midden oktober.

De verantwoordelijkheid voor de dagelijkse operaties ligt in handen van iets meer dan 32.000 mensen. Het personeelsbestand in het hoofdkantoor in New York telt meer dan drieduizend mensen. 

De 3500 medewerkers in het VN-kantoor in Genève krijgen al een tijd contractverlengingen voorgesteld van maximum twee jaar, waar dat volgens de richtlijnen zou mogen gaan tot vijf jaar. Volgens de uitvoerend secretaris in Genève, Prisca Chaoui, geldt er ook “een vacaturestop die inhoudt dat niemand extra mag worden aangeworven en ook niemand aanspraak kan maken op promotie.

“Op dit moment voelen we de liquiditeitscrisis. Niemand spreekt over een financiële crisis, maar we weten allemaal dat die er zit aan te komen”, zegt Chaoui.

Jaarlijkse onderhandelingen

Volgens Chaoui is de reden voor deze situatie het feit dat lidstaten zelf in economische crisis verkeren en de betaling aan de VN nu het laatste van hun zorgen is.

“We betreuren ook dat de budgetronde van twee jaar naar één jaar werd gebracht. Vroeger werden de bijdragen per twee jaar gestort wat de organisatie meer zekerheid verschafte dan het huidige systeem waarbij jaarlijks over geld moet worden onderhandeld”, zegt ze.

“Hoewel we de moeilijkheden begrijpen waarmee de organisatie wordt geconfronteerd, zijn we het niet eens met de pogingen om VN-personeel als bedrijfswerknemers te beschouwen. Dit druist in tegen de principes van het functioneren van onafhankelijke ambtenaren”, voegt ze daar nog aan toe.

Groep van 77

In naam van de Groep van 77 en China sprak Megayla Austin uit Guyana vorige maand het Administratieve en Budgettaire Comité van de VN toe en zei dat ze de inspanningen van de lidstaten om hun bijdrage te leveren waardeert en begrijpt dat veel staten in ongeziene financiële en economische problemen verkeren door de covid-19-pandemie. Toch wees ze er fijntjes op dat ze met name “de bijdrage van één grote lidstaat mist.” Ze doelde op de Verenigde Staten, het land dat normaal gezien instaat voor de grootste bijdrage aan het VN-budget.

Volkan Bozkir, voorzitter van de Algemene Vergadering, zei op 28 oktober: “Ik zou u vandaag niet kunnen toespreken zonder de belangrijke kwestie van de financiële situatie van de VN aan te kaarten.”

Hij zei dat de secretaris-generaal verschillende keren bij hem “zijn bezorgdheid heeft geuit over de financiële situatie en de moeilijkheden om aan de lopende financiële verplichtingen te voldoen.”

“Ik deel deze zorgen”, zei hij, “en dring er bij alle lidstaten op aan hun contributie volledig en op tijd te betalen. Internationale samenwerking en effectieve multilaterale actie zijn essentieel om de pandemie het hoofd te bieden. De Verenigde Naties hebben dus een betrouwbare financiële basis nodig om dat te doen.”

VN afhankelijk van donoren

Volgens Barbara Adams, voorzitter van het Global Policy Forum is het niet de eerste keer dat de VN gegijzeld worden “omdat ze over-afhankelijk zijn van één grote geldschieter.”

Volgens haar is duurzame financiering essentieel en cruciaal voor de VN om te kunnen doen waarvoor de organisatie is opgericht. “Relevanter is om de huidige patronen die worden gedomineerd door een paar grote donoren, los te koppelen en te doorbreken. Dat geldt ook voor de manier waarop ze invloed hebben op de besluitvorming, op de samenstelling van de agenda en het stellen van de prioriteiten”, zegt Adams.

Uitzonderingen

Ondertussen hebben enkele lidstaten een uitzondering aangevraagd – en gekregen- onder Artikel 19 van het Handvest.

De Algemene Vergadering kende die toe aan de Comoren, Sao Tomé en Principe en aan Somalië. Zij krijgen een uitzondering op de betaling van hun bijdrage vanwege “omstandigheden die buiten hun controle liggen.” 

Als gevolg hiervan krijgen de landen geen boete en mogen ze nog stemmen in de  Algemene Vergadering.