Venezolaanse vluchtelingen doelwit gewapende groepen in Colombia

Human Rights Watch spreekt van moorden, verdwijningen, seksueel geweld, rekrutering van kindsoldaten en gedwongen ontheemding door het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN), het Volksbevrijdingsfront (EPL) en een groep die ontstond uit de gedemobiliseerde FARC. Dat gebeurde in de regio Catatumbo, waar een machtsstrijd gaande is.

De groepen bedreigden plaatselijke leiders en mensenrechtenactivisten. Sommigen van hen zijn vermoord. Venezolanen die de humanitaire situatie in eigen land ontvluchtten, behoren tot de slachtoffers.

Vredesakkoord FARC

“Gewapende groepen strijden om de macht nu de FARC in Catatumbo en vacuüm heeft achtergelaten. Honderden burgers zitten gevangen in die strijd”, zegt José Miguel Vivanco van HRW. Venezolanen die de humanitaire noodtoestand in eigen land ontvluchten, komen terecht in deze wanhopige situatie, zegt hij.

Geweld en misbruik nam toe in Catatumbo na de demobilisering van de FARC in 2017, als onderdeel van een vredesakkoord met de regering. De Colombiaanse regering schiet echter tekort in haar verplichting om burgers te beschermen.

Landmijn

HRW sprak in april 2019 met meer dan tachtig mensen, inclusief slachtoffers, hun verwanten, plaatselijke leiders, vertegenwoordigers van kerken, mensenrechtenfunctionarissen, lokale autoriteiten, justitie en leden van humanitaire en mensenrechtenorganisaties in het gebied. 

Daarnaast werden officiële publicaties en statistieken geraadpleegd, evenals publicaties van ngo’s en vijfhonderd schriftelijke getuigenissen in het bezit van de overheid.

“Degenen die onderdeel van het conflict zijn, hebben er minder van te lijden dan wij, de mensen op het platteland”, zei een onderwijzer aan een plaatselijke school. Hij raakte zijn voet kwijt aan een landmijn die een paar meter naast de school explodeerde. “Wij betalen voor het conflict dat zij zijn begonnen.”

Venezolanen

Beperkte immigratiecontrole en beter betalend werk zet Venezolanen ertoe aan naar Catatumbo te trekken. Minstens 25.000 Venezolanen leven volgens de Verenigde Naties in Catatumbo. In sommige gevallen werden hun kinderen gerekruteerd door de gewapende groepen.

Sinds 2017 raakten meer dan 40.000 mensen ontheemd in Catatumbo. Bij het merendeel daarvan gebeurde dat in 2018, volgens de overheidsstatistieken. In sommige gevallen werden deze mensen gedwongen te vertrekken, omdat ze weigerden toe te treden tot een gewapende groep of beschuldigd werden van samenwerking met een andere groep.

Volgens het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA), werden in 2018 naar schatting 109 burgers vermoord door gewapende groepen. Daaronder bevonden zich negen mensenrechtenactivisten en plaatselijke leiders.