Turkse drones game changer in opgelaaid conflict in Libië

Vorige maand zijn de gevechten tussen de twee rivaliserende regeringen in Libië weer opgelaaid. Waar eerder veldmaarschalk Khalifa Haftar namens de regering in het oosten van het land het initiatief had, heeft nu de regering in Tripoli de tegenaanval ingezet. “De rollen zijn aan het omdraaien”, zegt Jalel Harchaoui, onderzoeker aan het Clingendael Instituut voor Internationale Betrekkingen.

Turkije-Tripoli deal

In april 2019 begon de Libische krijgsheer Haftar een groot offensief om Tripoli in te nemen. Hij zou de hoofdstad ontdoen van milities die vechten aan de kant van de regering in Tripoli. Haftars troepen kwamen uiteindelijk niet verder dan de zuidelijke voorsteden van Tripoli, waarna beide kampen elkaar maandenlang in de greep hielden.

Toch leek het erop dat het een kwestie van tijd was voordat Haftar, met hulp van Russische huurlingen en door de Verenigde Arabische Emiraten geleverde drones, Tripoli zou gaan innemen. Tot eind november vorig jaar. Toen sloot de Tripoli-regering een veiligheidspact met Turkije, waaronder Ankara beloofde de Tripoli-regering te beschermen en de weg vrij werd gemaakt voor de inzet van Turkse militairen in Libië.

Turkse drones

Turkije begon eerder dit jaar met de levering van geavanceerde wapens, zoals drones. Die zijn kwalitatief beter dan de drones van de Emiraten, die van Chinese makelij zijn.

Hiermee kreeg de Tripoli-regering steeds meer controle over het luchtruim. Ook heeft Turkije enkele duizenden Syrische huurlingen, die eerder namens Turkije tegen de Koerden vochten in Syrië, naar Libië verscheept.

Het technologisch voordeel dat Tripoli nu heeft dankzij Turkije, is cruciaal, zegt Harchaoui. “Turkije heeft drones en technologie van eigen makelij, de Emiraten hebben alleen veel geld, maar geen eigen industrie.”

Wapenembargo geschonden

Haftar wordt, naast de Emiraten, ook gesteund door Egypte en Rusland. Cairo wil voorkomen dat aartsrivaal Turkije voet aan de grond krijgt in Libië. In januari werd op een conferentie in Berlijn door alle betrokken partijen in het conflict een wapenembargo afgesproken. Turkije en de Emiraten schonden dit embargo vrijwel direct.

De Tripoli-regering startte op 25 maart, eigenlijk voor het eerst sinds april vorig jaar, een tegenoffensief. De terreinwinst was marginaal, maar volgens Harchaoui werden alleen in de laatste week van maart al 150 strijders van Haftar gedood, waaronder enkele hoge officieren. Daarbij probeert Turkije de aanvoerlijnen van Haftar vanuit het oosten van het land naar Tripoli in het westen te vernietigen. 

Drones hebben trucks met eten, brandstof, materiaal en strijders beschoten.

Europese zeemissie

Haftar reageert met bombardementen op Tripoli, waarbij afgelopen maandag en dinsdag ook een ziekenhuis werd geraakt. Verder heeft Haftar een olieblokkade opgeworpen, in de hoop de financiële middelen van de Tripoli-regering af te knijpen. De afgelopen dagen zaten grote delen van Tripoli ook zonder water. Persbureau Reuters meldde dat gewapende mannen de watertoevoer hadden afgesneden.

De Europese Unie is niet blij met de interventie van Turkije, ook omdat de toenadering tussen Turkije en Tripoli maritieme belangen van Griekenland bedreigd. Op 31 maart begon de EU met een zeemissie om het wapenembargo te handhaven. Harchaoui denkt niet dat het veel zal uitmaken. “Het zal Turkse schepen een beetje ontmoedigen, maar de impact zal naar mijn verwachting beperkt zijn.”

Vrije hand door coronacrisis

De coronapandemie zal volgens Harchaoui bovendien eerder leiden tot een accelaratie van het conflict dan een staakt-het-vuren. “Nu de aandacht van de wereld volledig naar het coronavirus uitgaat, voelen de strijdende partijen dat ze de vrije hand hebben. Turkije weet dat het nu de bovenhand heeft, en zal dat in de komende weken met nieuwe offensieven proberen uit te buiten, voordat de Emiraten en Egypte een inhaalslag kunnen maken”, zegt hij.

Volgens de VN-missie voor Libië zijn sinds april vorig jaar 356 burgers omgekomen in de gevechten, en zijn 149.000 burgers moeten vluchten.