Tunesië sluit honderden mensen op wegens schulden

Volgens officiële cijfers van de Tunesische overheid zitten momenteel 496 mensen in de cel voor het schrijven van ongedekte cheques. De straffen lopen in sommige gevallen op tot 122 jaar. Maar volgens lokale organisaties ligt het werkelijke cijfer veel hoger - naar schatting 7.200 mensen. Nog eens “duizenden burgers” zouden ondergedoken leven omdat ze gezocht worden wegens ongedekte cheques.

Fraude of insolventie?

In Tunesië is het gebruikelijk dat kleinhandelaren cheques uitschrijven voor de betaling van hun goederen, die dan op een later moment verzilverd kunnen worden. Cheques dienen ook als onderpand voor een informele lening “die op een onderling overeengekomen latere datum moet worden verzilverd”.

Maar wanneer er niet voldoende saldo op de rekening staat op het moment dat de cheque geïnd wordt, kan dat volgens het Tunesische wetboek tot vijf jaar gevangenisstraf per ongedekte cheque leiden.

Volgens onderzoek van HRW worden de meeste mensen niet opgesloten omdat ze weigerden hun schulden te betalen, maar omdat ze daartoe niet in staat waren door de economische malaise, de impact van de pandemie op hun bedrijf, of omdat klanten hun rekeningen niet kunnen betalen vanwege de torenhoge inflatie.

Er zijn wel degelijk gevallen van echte fraude, maar die zijn eerder zeldzaam, zegt HRW. De Tunesische wet maakt geen onderscheid tussen fraude en insolventie.

Afbetalingsplan in plaats van celstraf

Volgens de organisatie schendt Tunesië artikel 11 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten, waarin staat dat “niemand gevangen mag worden gezet louter op grond van het onvermogen om een contractuele verplichting na te komen”.

De onderzoekers wijzen er ook op dat schuldenaren vanuit de cel geen inkomsten meer kunnen verwerven om hun schulden af te betalen of hun gezin te onderhouden. Een celstraf voor het uitschrijven van ongedekte cheques is in Tunesië dus een “verkapte vorm van gevangenisstraf voor schulden”, concluderen ze.

Human Rights Watch beveelt de Tunesische regering aan nieuwe wetten aan te nemen die schuldenaren in staat stellen een faillissement aan te vragen, zodat een afbetalingsplan kan opgesteld worden in plaats van gevangenisstraf. Ook pleit ze voor de vrijlating van gedetineerden en “hervormingen om ongedekte cheques uit het strafrecht te halen”.