Tuberculose in Zuid-Afrika komt veel vaker voor dan gedacht

Zuid-Afrika gaf onlangs de cijfers vrij van het langverwachte eerste onderzoek naar het aantal tuberculosegevallen in het land. Onderzoeken naar tuberculoseprevalentie zijn moeilijk en duur, daarom worden ze niet routinematig uitgevoerd. Een aantal landen deden dit onderzoek desondanks toch.

Dat deden ze op basis van een aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2007. Als er geen onderzoek naar het aantal gevallen wordt gedaan, zijn de tuberculoseschattingen afhankelijk van het aantal mensen dat zich meldt voor een behandeling. Op basis daarvan wordt het aantal mensen geschat dat eveneens tuberculose heeft, maar daar niet voor behandeld wordt.

Afhakers

De resultaten tonen dat Zuid-Afrika veel meer tuberculosegevallen heeft dan eerder werd aangenomen. Veel mensen die de ziekte hebben, krijgen de diagnose niet of worden er niet voor behandeld.

Uit het onderzoek bleek dat op 100.000 Zuid-Afrikanen 737 mensen tbc hadden in 2018. Het aantal gevallen was het laagst onder jongeren (15-24 jaar) en piekte in de leeftijdscategorie van 35 tot 44 jaar en bij ouderen boven 65 jaar.

Zuid-Afrika meldt, net als andere landen, volgens een vast stramien het aantal mensen dat zich meldt voor behandeling bij klinieken aan de WHO. Maar in deze cijfers ontbreken veel andere tbc-gevallen.

Om in de WHO-statistieken opgenomen te worden, moet iemand een kliniek bezocht hebben, een speekseltest gedaan hebben, een positieve uitslag hebben ontvangen en begonnen zijn met een behandeling. Tijdens elke fase van dit traject kunnen mensen afhaken. Die komen vervolgens niet terug in de nationale statistieken.

Belangrijke doodsoorzaak

Mensen met tbc wiens behandeling uitblijft of vertraagd is, kunnen langdurig een slechte gezondheid hebben. Ze hebben vaak geen werk en dagelijkse activiteiten kunnen lastig zijn, waardoor ze in een financieel moeilijke situatie komen. Hoe langer iemand onbehandelde tbc heeft, hoe waarschijnlijker het is dat ook anderen geïnfecteerd zullen worden.

Onderzoeken zoals deze naar tbc-prevalentie zijn belangrijk, omdat ze een beter beeld geven van de ziektelast. Ze worden uitgevoerd via een steekproef in geselecteerde clusters die alle provincies en sociaal-demografische groepen in Zuid-Afrika vertegenwoordigen.

Meer dan 35.000 mensen deden mee aan dit onderzoek, dat uitgevoerd werd door de South African Medical Research Council, Human Sciences Research Council en het Nationale Instituut voor Overdraagbare Ziekten, namens het departement van Gezondheid.
Het gaat om een gigantische onderneming, maar dat is de enige manier om een accurater beeld te krijgen van het aantal mensen dat werkelijk besmet is met tbc.

Deze kennis is essentieel, omdat tbc een van de belangrijkste doodsoorzaken is in Zuid-Afrika. Hoewel tbc behandelbaar is, eist ziekte jaarlijks meer levens dan de covid-19-pandemie tot nu toe deed.

Geen diagnose

Uit de meer accurate data die nu beschikbaar is, blijkt dat er in 2019 360.000 nieuwe tbc-gevallen waren. Dat is een stuk hoger dan de vorige schatting van 301.000 gevallen in 2018.
Afgaand op de nieuwe prevalentiedata, schat de WHO dat in 2019 58.000 mensen stierven aan tbc in Zuid-Afrika. Wereldwijd waren er 1,4 miljoen sterfgevallen.

Tbc wordt via de lucht verspreid en is zeer besmettelijk. De ziekte verspreidt zich als een geïnfecteerd persoon hoest, niest of spreekt en mensen in de nabije omgeving de bacteriën inademen.

Het is belangrijk om te weten hoeveel mensen besmet zijn, vooral omdat mensen soms al lange tijd tbc hebben voordat ze aan een behandeling beginnen. Dit kan maanden of soms jaren duren. Sommige mensen krijgen zelfs nooit een diagnose en blijven onbehandeld. Zij kunnen longschade hebben die niet opgemerkt wordt, maar wel langdurige gevolgen heeft.

Wie hiv heeft, laat zich sneller testen

Het onderzoek laat belangrijke trends zien, zoals het feit dat vrouwen en hiv-positieve mannen zich sneller laten testen dan hiv-negatieve mannen. Dit komt overeen met bevindingen in andere landen in Afrika. De voorlopige resultaten van Vukuzazi, een grootschalig screeningsprogramma dat we in het noorden van KwaZulu-Natal uitvoerden, laten een soortgelijk beeld zien. Uit eerder onderzoek bleek ook dat hiv-negatieve mannen minder snel naar een kliniek gaan om zich te laten onderzoeken.

Er zal meer gedaan moeten worden om mensen met actieve tbc op te sporen en te behandelen. Die actie zal zich vooral moeten richten op hiv-negatieve mannen die zelden in een kliniek komen.

Een belangrijke bevinding uit het onderzoek is dat de meeste mensen bij wie tbc werd vastgesteld, geen klassieke symptomen hadden zoals hoesten, koorts, nachtzweten en gewichtsverlies. Dit betekent dat we nieuwe diagnostische methoden voor tbc moeten introduceren, waarmee we grote aantallen mensen kunnen screenen die deze symptomen niet hebben.

Het departement voor Gezondheid benadrukt het gebruik van röntgenfoto’s voor tbc. Dit brengt logistieke uitdagingen met zich mee, vooral op het platteland. Onderzoek naar nieuwe, accurate en mobiele diagnostiek moet prioritair zijn.

De impact van covid-19

Covid-19 heeft tot gevolg gehad dat 50 procent minder mensen zich gedurende de lockdown hebben laten testen op tbc. Sinds maart 2020 meldden zich ook veel minder mensen voor behandeling. Helaas betekent dit dat de tbc-cijfers nu waarschijnlijk hoger zijn dan in de periode voor covid-19.

Zelfs binnen de context van de economische en gezondheidsuitdagingen die covid-19 meebrengt, is het belangrijk tbc te blijven opsporen en behandelen. Het nationale onderzoek geeft hier belangrijke handvatten voor.

-
Emily Wong is universitair docent Infectieziekten aan de University of Alabama in Birmingham. Alison Grant is docent Internationale Gezondheid aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine.

Dit artikel verscheen eerder bij IPS-partner The Conversation