Trump koerst af op "maximale vijandigheid" jegens Cuba

De komende maanden is “het meest waarschijnlijke scenario in de betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten dat de vijandigheid wordt gemaximaliseerd”, zegt de Cubaanse politicoloog Arturo López-Levy, die internationale betrekkingen doceert aan de Holy Names-universiteit in de Amerikaanse staat Californië.

“Het huidige beleid van de regering van de Amerikaanse president Donald Trump draait in wezen om het mobiliseren van de Cubaans-Amerikaanse gemeenschap in Florida, in de hoop die swing state te winnen bij de presidentsverkiezingen van november.” 

Terrorismebestrijding

Op 13 mei werd Cuba opgenomen op een lijst van landen die, in de ogen van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, “niet volledig meewerken” aan de inspanningen op het gebied van terrorismebestrijding.

Washington voert daarvoor aan dat Cuba leden van het Colombiaanse Nationale Bevrijdingsleger (ELN) weigerde uit te leveren, die zich in januari 2019 in de Cubaanse hoofdstad bevonden, toen de guerrillagroep de verantwoordelijkheid opeiste voor de autobomaanval op de Kadettenschool General Santander in Bogotá. Het beschuldigt Havana ook van het huisvesten van mensen die voor de Amerikaanse justitie op de vlucht zijn.

ELN en Colombiaanse regering

Sinds mei 2018 fungeert Cuba, op verzoek van beide partijen, als zetel voor de gesprekken tussen de ELN en de Colombiaanse regering. De afspraken voor die dialoog maken elke uitlevering wettelijk onhaalbaar.

In juni 2017 verklaarde minister van Buitenlandse Betrekkingen Bruno Rodríguez in Wenen dat “Cuba, in overeenstemming met het nationale recht, het internationale recht en de Latijns-Amerikaanse traditie, politiek asiel of onderdak heeft verleend aan strijders voor burgerrechten en deze mensen niet zullen worden teruggestuurd” naar de Verenigde Staten, “die niet over de wettelijke, politieke en morele basis beschikken om hen op te eisen.”

Zwarte lijst

Volgens analisten zou dit de opmaat kunnen zijn om Cuba opnieuw op te nemen op de zogenaamde “zwarte lijst” van landen die terrorisme sponsoren. In 2015 werd het van die lijst geschrapt, nadat het er 33 jaar had op gestaan. De schrapping maakte deel uit van de toenadering tussen beide landen tijdens de regering van Barack Obama (2009-2017).
Cuba weer op de zwarte lijst zetten zou de handel, ontwikkelingshulp en kredieten aan het eiland verder beperken. Die waren al waren getroffen door het terugschroeven van de toenadering door de regering-Trump.

Embargo versterkt

Sinds Trump in januari 2017 aan de macht kwam, heeft het Witte Huis het embargo dat sinds 1962 tegen Havana geldt, versterkt, vooral met maatregelen die de toegang tot krediet en andere financieringsbronnen beperken.
Washington heeft zich vooral geconcentreerd op de Cubaanse samenwerking op het vlak van gezondheidszorg met bijna zestig landen. De export van professionele diensten, waaronder medische diensten, vormt de belangrijkste pijler van de Cubaanse economie.

De opname op de lijst van landen die niet volledig meewerken kwam er terwijl de Cubaanse autoriteiten wachtten op een officiële uitleg over de gewapende aanval op 30 maart tegen hun ambassade in Washington. De ambassade bevindt zich in de buurt van het Witte Huis. Bij de aanval vielen geen gewonden.

Terroristische actie

Tijdens een persconferentie op 13 mei noemde minister van Buitenlandse Zaken Rodríguez de aanval een terroristische actie en gaf hij details over de vermeende banden van de aanvaller, een man van Cubaanse afkomst, met extreemrechtse Cubaans-Amerikaanse politici en groepen.

Rodríguez zei dat de actie “een direct gevolg was van officieel beleid dat aanzet tot haat en geweld” tegen Cuba.
Van de jaren zestig tot het eind van de jaren tachtig vonden meerdere gewelddadige acties plaats van extremistische anti-Cubaanse groepen tegen Cubaanse diplomatieke missies in de VS en elders. Die kostten volgens officiële gegevens het leven aan elf Cubaanse ambtenaren.

Diepgaand onderzoek

De huidige zaakgelastigde van de Amerikaanse ambassade in Havana, Mara Tekach, zei de dag van het incident op haar Twitter-account dat “de Verenigde Staten hun verantwoordelijkheden ten aanzien van het Verdrag van Wenen over diplomatieke betrekkingen zeer serieus nemen en aandringen op een volledig en diepgaand onderzoek.”

Voor politicoloog López-Levy maakt dit de intenties van Trump duidelijk: “De onbeleefdheid en het gebrek aan respect om niet eens te communiceren met de Cubaanse ambassade in Washington, en niet te verklaren dat men de terroristische daad afkeurt en bereid is om het volle gewicht van de wet in te zetten tegen iedereen die erbij betrokken is, illustreert de bereidheid van de regering-Trump om de vijandigheid jegens Cuba tot het uiterste te drijven, hoe negatief dit ook overkomt bij de diplomatieke en internationale gemeenschap.”

Embargo opheffen

Internationale en politieke organisaties hebben er bij Washington op aangedrongen het embargo tegen Havana op te heffen, althans in de huidige noodsituatie als gevolg van de covid-19 pandemie, maar de regering-Trump lijkt daartoe niet bereid.

“De Europese Unie heeft zich aangesloten bij de oproep van VN-secretaris-generaal António Guterres, herhaald door de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken van de EU, Josep Borrell, om een einde te maken aan de sancties tijdens de pandemie”, zegt Alberto Navarro, de EU-ambassadeur in Cuba.

Op 6 april benadrukte Borrell in Brussel dat “in het kader van de Verenigde Naties en de EU het heel duidelijk is dat onze sancties geen problemen opleveren bij het faciliteren van humanitaire hulp, maar we vragen dat ook andere landen dat doen die sancties hebben opgelegd.”

De speciale VN-rapporteurs Saad Alfarargi (voor het Recht op Ontwikkeling), Agnès Callamard (voor Onderzoek naar Buitengerechtelijke Executies) en Nils Melzer (tegen Foltering) zijn van mening dat het embargo tegen Cuba de nodige humanitaire hulp om het coronavirus te bestrijden heeft belemmerd.

Verhinderd

Op 5 mei vroegen ongeveer twintig leden van de Amerikaanse Senaat en het Huis van Afgevaardigden in een brief aan hun regering om te bevestigen of Cuba al dan niet werd verhinderd om medische apparatuur, voedsel en informatie over de volksgezondheid te ontvangen als gevolg van wetten, voorschriften of beleid van de Verenigde Staten.

Onderminister van Buitenlandse Zaken Michael Kozak had op 31 maart verklaard dat “sancties van de VS de aankoop van voedsel, medicijnen en andere benodigdheden die nodig zijn om covid-19 te bestrijden, niet verhinderen.”

Het ministerie van Financiën kondigde dan weer op 6 mei aan dat het Amerikaanse bedrijf Biomin America Inc., gevestigd in de staat Kansas, een boete kreeg voor de niet toegestane verkoop van landbouwproducten aan Cuba tussen juli 2012 en september vanaf 2017.

Vrijstellingen

Dankzij het beleid van vrijstellingen kon Cuba in 2019 voedsel en landbouwproducten van zijn noordelijke buur kopen ter waarde van 257,6 miljoen dollar, terwijl de aankopen van medische benodigdheden niet meer dan 1,1 miljoen dollar beliepen, aldus de Amerikaanse US-Cuba Trade and Economic Council, de entiteit die sinds 1994 informatie en analyses verstrekt over de handel tussen beide landen.

De Cubaanse autoriteiten betreuren dat deze aankopen niet alleen langs omslachtige bureaucratische procedures moeten maar ook vooraf en contant moeten worden betaald. Soms moet wat gekocht is, worden onderworpen aan “verificaties ter plaatse” of inspecties, iets wat ongebruikelijk is in de internationale handel.

Cubaanse economie krimpt 

De Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied (Cepal) schat dat de Cubaanse economie dit jaar 3,7 procent krimpt als gevolg van covid-19 en het Amerikaanse embargo.

Het antwoord op de economische crisis vereist een alomvattende aanpak voor de economische en sociale ontwikkeling van het land, zei de Cubaanse president Miguel Díaz-Canel op 14 mei.

“Dergelijke stappen,” besluit López-Levy, “hoe ze ook worden uitgevoerd en aan de wereld en de Cubaanse diaspora worden voorgelegd, kunnen het debat in de Verenigde Staten en de Cubaanse gemeenschap over de relevantie van een beleid van isolatie en intimidatie ten aanzien van een Cuba in transitie, verdiepen.”