Transmigranten geraken niet meer voorbij muur in Nicaragua

Nicaragua heeft het in 2015 zeer moeilijk gemaakt voor migranten die door het land reizen op weg naar de Verenigde Staten. De overheid zei vooral de georganiseerde misdaad in het vizier te willen nemen, maar ook de migranten zelf zijn de dupe, zegt het Nicaraguaanse Centrum voor Mensenrechten.

Het is voor migranten op weg naar de Verenigde Staten gevaarlijker geworden, zegt Gonzalo Carrión, advocaat van deze organisatie. Volgens hem heeft Nicaragua de illegale migratie gecriminaliseerd.

Hij spreekt van misbruik en mensenrechtenschendingen en verwijst onder meer naar de duizenden Cubanen en Afrikanen die eind 2015 manu militari het land werden uitgezet, naar de twaalf Afrikaanse migranten die in 2016 in het Meer van Nicaragua verdronken toen ze de controles wilden omzeilen, en naar de rechtszaak tegen een Kameroense vrouw die in december vorig jaar is aangehouden.

Kameroense vrouw uit België

De vrouw, Marie Frinwie Atanga, is afkomstig uit Kameroen en woont in België. Vandaar reisde ze vorig jaar naar Nicaragua om het lichaam van haar twintigjarige zoon op te eisen. Die was omgekomen tijdens een vermeende confrontatie tussen een grenspatrouille en een groep coyotes (mensensmokkelaars) die migranten van Costa Rica naar Honduras brachten.

De vrouw wordt er nu van beschuldigd tot een internationaal netwerk van mensensmokkelaars te behoren. Ze kan tot twaalf jaar cel krijgen, “juridisch en moreel een barbaarse daad van Nicaragua tegen migranten”, zegt Carrión.

Rigide houding

De lokale bevolking mag de transmigranten ook niet meer helpen. Sommige Nicaraguanen die eten, water en kleren hadden gegeven aan migranten die waren achtergelaten door coyotes, werden voor de rechter gebracht op beschuldiging van samenwerking met mensensmokkelaars.

De rigide houding van de overheid staat voor Carrión haaks op de geschiedenis van het land. Van de 6,3 miljoen inwoners woont 11 procent in het buitenland, vooral in de Verenigde Staten, Costa Rica, Panama en Spanje.

Het is daardoor, volgens een recent rapport van het Internationaal Monetair Fonds, het op een na grootste emigratieland van Centraal-Amerika. Alleen uit El Salvador vertrekken verhoudingsgewijs meer migranten (24 procent).

Migratiecrisis van 2015

Het huidige migratiebeleid van Nicaragua is een gevolg van de regionale migratiecrisis van november 2015. Colombia, de Centraal-Amerikaanse landen en Mexico werden toen overspoeld door vooral Cubaanse migranten die van Ecuador op weg waren naar de Verenigde Staten: de migranten vreesden dat de VS het speciale regime voor hen zouden afschaffen.

De Cubanen maakten eerst een enorme omweg via het Zuid-Amerikaanse Ecuador omdat ze daar sinds 2014 zonder beperking naartoe konden reizen. Vandaar trokken ze, vaak met behulp van mensensmokkelaars, naar de Verenigde Staten.

Humanitaire crisis

Nicaragua, dat sinds 2007 geleid wordt door de Sandinist Daniel Ortega, weigerde toen duizenden Cubanen door te laten. Daardoor kwamen ze vast te zitten in Costa Rica, aan de grens met Nicaragua.

Nicaragua zette militairen en agenten in om de grens af te sluiten. Dat veroorzaakte een humanitaire crisis zonder voorgaande in de regio, die alleen kon worden opgelost door bijzondere inspanningen van de andere landen.

Keermuur

Nicaragua zegt met zijn zogeheten Keermuur de georganiseerde misdaad te willen aanpakken: drughandel, terrorisme, mensensmokkel en andere bedreigingen voor de nationale veiligheid.

Vandaag zijn het niet langer Cubanen maar vooral Afrikanen, Zuid-Amerikanen en Haïtianen die niet meer voorbij de Nicaraguaanse Muur geraken.

Daar profiteren vooral Mexico en de VS van. Mexico is voor grote groepen migranten de laatste halte op weg naar de VS. De Verenigde Staten zijn de belangrijkste handelspartner van Nicaragua en ook de belangrijkste bron van hulpfondsen.

Coyotes

Volgens Ricardo de León Borge, decaan van de faculteit Rechtswetenschappen van de universiteit American College, moet “het migratiebeleid van Nicaragua op de eerste plaats de belangen van de Nicaraguaanse bevolking dienen, het moet zijn veiligheid en integriteit binnen het nationale grondgebied beschermen.”

“Als irreguliere buitenlanders zich door ons land verplaatsen, moet dat op een geordende manier gebeuren, ze mogen geen deel uitmaken van de trieste statistieken van mensen die opgelicht worden door de coyotes die tot de gevaarlijke netwerken van mensensmokkelaars en georganiseerde misdaad behoren.”

6 moorden per 100.000 inwoners

De harde lijn heeft het gewenste effect gehad op het vlak van veiligheid, zegt De León Borge. Het land gaat nu prat op de beste veiligheidscijfers van Centraal-Amerika. Vorig jaar waren er 6 moorden per 100.000 inwoners, het laagste cijfer in vijftien jaar, volgens gegevens van de Nationale Politie.

Zowel de Centraal-Amerikaanse buurlanden als Mexico en de Verenigde Staten worden beter van deze Keermuur, zegt De León Borge.

Bijna geen officiële gegevens

Of de Keermuur de mensensmokkelaars echt tegenhoudt, is maar de vraag, zegt Roberto Orozco, veiligheidsexpert en voormalig onderzoeker van de denktank Instituto de Estudios y Estrategias de Políticas Públicas.

Er zijn bijna geen officiële gegevens. Het enige beschikbare cijfer dateert van september 2017, toen de legerchef, generaal Julio César Avilés, tijdens een toespraak in Managua zei dat er “in de strijd tegen de illegale migratie 4579 migranten waren aangehouden, het overgrote deel afkomstig uit landen in Afrika en het Midden-Oosten, met de Verenigde Staten als bestemming.”