Thailand geraakt niet af van militaire bewind

Het zou een korte periode worden, nodig om orde op zaken te stellen. Dat was de boodschap van de militaire junta in Thailand, toen die in mei 2014 de macht overnam na een geweldloze coup. Tegen eind 2015 moest het land opnieuw bestuurd worden door een burgerregering. Maar vier jaar later zit de junta er nog steeds en ze lijkt niet meteen van plan om op te stappen. Intussen groeit de kritiek op het militaire bewind. 

Roodhemden versus geelhemden 

De coup van 2014 kwam er na maanden van straatprotest. Het leger maakte een einde aan de regering van Yingluck Shinawatra, die omschreven werd als onbekwaam en corrupt. Ze is de zus van Thaksin Shinawatra, de omstreden maar populaire zakenman die premier was van 2001 tot 2006. Ook aan zijn bewind kwam een einde door een militaire coup, na beschuldigingen van corruptie en schending van de mensenrechten. Hij ging in ballingschap, maar zijn aanhang bleef actief en zijn familie slaagde er nog tweemaal in om verkiezingen te winnen.

Het is precies die machtsstrijd tussen de aanhangers van Shinawatra (de ‘roodhemden’) aan de ene kant en de koningsgezinde elite (de ‘geelhemden’) aan de andere kant, die Thailand al jaren in de ban houdt.

En dus kwam oud-generaal Prayut Chan-o-cha, als hoofd van de junta, vier jaar geleden in het vizier met een boodschap van verzoening en stabiliteit. Dat hoor je nu eenmaal te zeggen als je een militaire coup pleegt −dit was de twaalfde in Thailand in tachtig jaar tijd. 

Overlijden Bhumibol

Prayut zorgde weliswaar voor sereniteit toen in oktober 2016 de immens populaire koning Bhumibol overleed, en tijdens het jaar van nationale rouw dat daarop volgde. Maar de stabiliteit bewaren alleen volstaat niet.

De beloofde verkiezingen worden telkens uitgesteld. Onlangs werden ze nog eens verschoven van november 2018 naar februari 2019, al is het lang niet zeker of die datum gehaald zal worden. Bovendien heeft het er alle schijn van dat de junta gewoon zal aanblijven −verkiezingen of niet.

Premier Prayut trekt door het land om grootse toespraken te houden, terwijl het voor andere politici voorlopig verboden is om campagne te voeren. Bovendien staan er allerlei maatregelen in de wet die het grote partijen moeilijk maken. Zo mogen ze bijvoorbeeld pas aan de verkiezingen deelnemen als ze een recente en geüpdatete ledenlijst kunnen voorleggen. Een verplichting die veel administratieve rompslomp met zich meebrengt. 

Premier bits

De premier krijgt het verwijt dat hij kleinere partijen probeert “op te slorpen” om ze aan zich te binden en op die manier voldoende stemmen te halen om herkozen te worden. Een bewering die hij bits weerlegde met de uitspraak “ik ben geen stofzuiger”. De premier beweert ook dat hij helemaal geen tweede ambtstermijn ambieert. 

De militaire junta of NCPO (National Council for Peace and Order) zorgt er intussen voor dat ze haar greep op het land niet verliest. Vorig jaar werd een strategisch 20-jarenplan in de grondwet ingeschreven, waar toekomstige regeringen verplicht rekening mee moeten houden. De junta duidt ook de leden van de senaat aan en die hebben veel effectieve macht. Zo kan de senaat mee beslissen wie de nieuwe premier wordt, als er binnen het parlement geen consensus is.

Onvrede over corruptie

Deze gang van zaken zorgt voor onvrede en uit verschillende opiniepeilingen blijkt dat de junta steeds minder gesteund wordt door de bevolking “omdat de corruptie gebleven is”. 

Amnesty International klaagt het bestaan van repressieve wetten aan, die gebruikt worden om mensenrechtenactivisten of politieke tegenstanders monddood te maken.

Enkele honderden actievoerders grepen deze week de verjaardag van de militaire coup aan om te protesteren in Bangkok. Bedoeling was om naar de ambtswoning van de premier te stappen, maar daar kregen ze geen toestemming voor. Onder het bestuur van de junta zijn politieke samenscholingen van meer dan vijf mensen verboden.

Na een vijf uur durende confrontatie met de politie, werden de leiders van de actievoerders opgepakt. Net voor hun arrestatie konden ze nog een verklaring voorlezen, waarin stond dat de junta in vier jaar tijd de rechtsstaat vernietigd heeft, de mensenrechten, de economie en de toekomst van het land. “Ik vecht al vier jaar tegen de junta en ik zal niet opgeven”, zei leider van de protestbeweging Siriwaith Seritiwat bij zijn aanhouding.

Wat die economie betreft, worden de actievoerders bijgetreden door enkele vooraanstaande economen. Die zeggen dat de regering meer overheidsbedrijven moet privatiseren om de financiën gezond te houden en dat kleine en middelgrote ondernemingen makkelijker moeten kunnen groeien en innoveren. Ze vormen immers de kern van de economie.

Streetfood

En er wordt te weinig gedaan voor de armere bevolking. Zo moesten op bevel van de junta heel wat eetkraampjes uit het straatbeeld van Bangkok verdwijnen, officieel omdat ze voor overlast zorgen en het verkeer ophouden. Maar de kraampjes zijn vaak de enige bron van inkomsten voor een grote groep straatverkopers −die het op zich al moeilijk hebben.

Bovendien laten buitenlandse investeerders het afweten, wellicht omdat er zoveel onzekerheid is over de toekomst van het land. En het is maar de vraag of de junta hier wat aan kan doen. De status quo, die ze nu in stand houdt, zorgt alleen maar voor groeiende onvrede. Op termijn wellicht ook bij de anti-Thaksin clan, die vier jaar geleden nog stond te juichen omdat er eindelijk schoon schip zou gemaakt worden.