Steenkoolsector probeert imago op te poetsen

Het feit dat Christiana Figueres als secretaris van het VN-Klimaatverdrag (UNFCCC) maandag ook op de kolentop aanwezig was, kwam haar op veel kritiek te staan. Haar boodschap voor de aanwezigen: als de steenkoolindustrie een toekomst wil hebben, moet ze properder worden.

"Het moet duidelijk zijn dat verdere investeringen in steenkool maar mogelijk zijn als die compatibel zijn met de doelstelling om de opwarming van de aarde onder de 2 graden Celsius te houden."
Volgens het Internationale Energieagentschap is steenkool de meest vervuilende fossiele brandstof, goed voor meer dan 40 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.

Overheidssteun

Het Poolse ministerie van Leefmilieu en de World Coal Association hebben voor de gelegenheid een zogenaamd Warschau-communiqué opgesteld, dat ze ook aan Figueres overhandigden. Daarin pleiten ze voor het gebruik van "zeer efficiënte verbrandingstechnologieën met lage uitstoot in bestaande en nieuwe kolencentrales, overal waar dat economisch en technisch haalbaar is".

Daarnaast vragen ze overheidssteun voor onderzoek en ontwikkeling. Het is niet de eerste keer dat de steenkoolindustrie zo'n oproep lanceert. Waarschijnlijk voelt ze de hete adem in haar nek van de verschillende klimaatmaatregelen die overal ter wereld ingang vinden.

Zeker in Europa en de VS groeit de druk op de steenkoolproducenten. Binnen de EU zijn de inkomsten uit steenkool gekelderd in de voorbije jaren, door een daling van de vraag als gevolg van de crisis en door de opmars van hernieuwbare energiebronnen.

De Wereldbank en de Europese Investeringsbank hebben hun leningen voor steenkool dit jaar aanzienlijk teruggeschroefd. De VS en de Scandinavische landen beslisten om niet langer financiële steun te verlenen aan steenkoolcentrales in het buitenland.

Polen is een van de weinige landen in Europa die het gebruik van steenkool nog vurig bepleiten. Twee maanden geleden verklaarde de Poolse premier, Donald Tusk: "De toekomst van de Poolse energie is bruin- en steenkool, maar ook schaliegas. Energieonafhankelijk zijn, betekent niet alleen diversifiëren, maar ook de eigen grondstoffen optimaal gebruiken."

Bijna 90 procent van de elektriciteit in Polen komt uit steenkool. De realiteit verschilt van de retoriek. Zo verklaarde Krzysztof Kilian, directeur van het Poolse staatsbedrijf PGE, in november aan het persagentschap Bloomberg dat zijn energiemaatschappij alleen maar winst kan halen uit nieuwe steenkoolcentrales als het overheidsgaranties krijgt voor de prijs. In de praktijk zou dat neerkomen op een prijs die dubbel zo hoog ligt als de marktprijs.

CO2-afvang en –opslag

Steenkool zal enkel op publieke steun kunnen rekenen als ze op een schone manier kan worden verbrand. Dat is dan ook het thema op de kolentop in Warschau.

"Het is niet onze bedoeling om de aandacht af te leiden van het belangrijke werk dat op de klimaattop wordt verricht", zegt Milton Catelin, directeur van de World Coal Association. "We zoeken manieren om de wereld te laten profiteren van de voordelen van steenkool zonder dat de CO2-uitstoot toeneemt."

De industrie rekent daarvoor op het afvangen en opslaan van CO2, het ondergronds vergassen van steenkool en het efficiënter maken van de centrales. De CO2-afvang en –opslag (CCS) is de belangrijkste hoop, en werd ook door Figueres in haar toespraak de toekomst voor steenkool genoemd.

Maar ondanks aanzienlijke investeringen in deze technologie is de toepassing op commerciële schaal vandaag nog niet haalbaar. In september schrapte Noorwegen een groot CCS-project in Mongstad omdat het "te riskant" zou zijn.

Geen toekomst

"Het feit dat de industrie hier vandaag voor subsidies pleit bij de klimaattop, bewijst dat ze niet zo sterk staat als gedacht. Zonder subsidies is er misschien helemaal geen toekomst meer voor steenkool", reageert Mona Bricke van de Duitse ngo Klimalianz.

"Het Warschau-communiqué is in zekere zin de zwanenzang van de steenkoolindustrie: ze weet dat als ze een toekomst wil hebben, ze moet verkondigen dat kolen proper zijn – wat een leugen is – en ze moet geld vragen om nieuwe dure centrales te bouwen."