Seksueel geweld stijgt na vredesdeal in Zuid-Soedan

Ondanks het feit dat er vijf maanden geleden een vredesovereenkomst is getekend, is er sprake van een "endemische stijging" van het aantal gevallen van seksueel geweld in de Zuid-Soedanese staat Unity, constateren onderzoekers van de VN.

"Er wordt nauwelijks iets gedaan aan dit voortdurende, wijdverbreide probleem van seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes", zegt Rupert Colville, woordvoerder van het kantoor van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (Ohchr) van de VN. "Er is vrijwel volledige straffeloosheid ontstaan, waardoor deze mannen weinig schroom voelen om niet te doen wat ze doen."

Kinderen

VN-mensenrechtencommissaris Michelle Bachelet sprak bij de presentatie van het rapport ook haar zorgen uit over de situatie. "De volatiele situatie in Zuid-Soedan, in combinatie met een gebrek aan verantwoording voor geweld en misbruik in Unity, leiden er kennelijk toe dat gewapende mannen denken dat ze met gruwelijke vormen van seksueel geweld kunnen wegkomen."

Tussen september en december vorig jaar hadden minstens 175 vrouwen en meisjes te maken met seksueel en fysiek geweld. In 64 gevallen ging het om meisjes, die soms nog maar 8 jaar oud waren.

De VN-missie in Zuid-Soedan (Unmiss) en onderzoekers van de Ohchr constateerden dat de meeste slachtoffers werden aangevallen terwijl ze onderweg waren, op zoek naar brandhout, water of voedsel. Die benodigdheden zijn steeds schaarser geworden na het begin van het conflict in 2013.

Bendes

Een vrouw vertelde tegen de onderzoekers geen keuze te hebben. "Als we de hoofdweg nemen, worden we verkracht. Als we via de bush gaan, worden we ook verkracht. We vermijden de weg omdat we vreselijke verhalen gehoord hebben over vrouwen en meisjes die daar verkracht zijn. Maar het gebeurt ons ook. Het gebeurt ons allemaal."

Het 30-jarige slachtoffer zegt drie keer verkracht te zijn. Telkens gebeurde dat op de route naar voedseldistributiecentra in Bentiu.

Bijna 90 procent van de verkrachte vrouwen en meisjes had te maken met meer dan één dader, en verkrachtingen die soms uren duurden, zeggen de onderzoekers.

Vredesovereenkomst

Volgens het rapport waren veel aanvallen met voorbedachten rade en georganiseerd. "De wreedheid waarmee de daders te werk gaan blijkt consistent terug te komen in het seksueel geweld dat we gedocumenteerd hebben tijdens dit onderzoek."

Overlevenden zeggen dat ze geslagen werden met geweerkolven, stokken en kabels als zich verzetten. Dat gebeurde ook na de verkrachtingen.

De onderzoekers schrijven de stijging van het aantal verkrachtingen toe aan het hoge aantal strijders dat "stand by" is en wacht op terugtrekking. Hoewel er in september een vredesovereenkomst werd getekend, zal het nog tot mei duren voordat een nieuwe transitieregering is geïnstalleerd.

"Er zijn nu veel zwaar bewapende jonge mannen die maar wat rondhangen. Dat is zeer gevaarlijk. Er is ook een jongerenmilitie waar sommige van deze groepen een alliantie mee gevormd hebben, en we weten niet precies wie ze zijn. We weten wel dat ze bij dit geweld betrokken zijn", zegt Colville.

'Niet waargebeurd'

Zowel Unmiss als de Ohchr hebben er bij de Zuid-Soedanese president Salva Kiir op aangedrongen onderzoek te doen naar het geweld en de daders te vervolgen. Na verhalen over seksueel geweld deed een Zuid-Soedanese commissie onderzoek, maar die concludeerde dat de beschuldigingen vals waren en dat de verkrachtingen "geen waargebeurde verhalen" waren.