Rioolwater tijdbom voor volksgezondheid in Zimbabwe

Deze maand is het precies twee jaar geleden dat er in Zimbabwe een dodelijke cholera-epidemie de kop opstak, die het leven kostte aan vierduizend mensen. Het gevaar voor een nieuwe uitbraak is kennelijk nog niet geweken. "De meeste waterpompen en filters van de lokale autoriteiten werken niet. Gemeenten hebben daarom besloten om ongefilterd rioolwater rechtstreeks om te leiden naar de natuurlijke waterbronnen, een tijdbom voor de volksgezondheid", vreest Steady Kangata, woordvoerder van het Agentschap voor Milieubeheer.

In april trof een tyfus-epidemie Mabvuku, een van de dichtst bevolkte voorsteden van Harare. Daarbij raakten driehonderd mensen besmet en vielen acht slachtoffers. Cholera en tyfus zijn slechts twee ernstige bedreigingen voor de volksgezondheid die worden veroorzaakt wanneer water en voedsel in aanraking komen met de riolen.

Zakkenvullers

Vroeger verwerkten de lokale autoriteiten het rioolwater door eerst vast en vloeistof te scheiden. Van de vaste bestanddelen werd mest gemaakt, terwijl de vloeibare substantie eerst werd behandeld alvorens ze in het milieu terechtkwam.

Maar volgens Kangata dumpen de lokale autoriteiten nu alles in de waterlopen. Het Agentschap voor Milieubeheer spant als waakhond processen aan tegen verschillende gemeentebesturen. De organisatie beschuldigt de gemeenten Harare, Mutare, Marondera, Chinhoyi en andere ervan het water te vervuilen. "De manier waarop autoriteiten met vloeibaar afval omgaan is triest. De meeste gemeenteraadsleden zien het als de laagste prioriteit, als er nog geld over is nadat ze zij langs de kassa zijn gepasseerd."

Dat is ook de visie van Simbarashe Moyo, voorzitter van de Combined Harare Residents’ Association. Ook hij klaagt dat de functionarissen uit het stadsbestuur van Harare hun zakken vullen met geld voor watervoorziening en riolering. "De inwoners doen hun deel in de vorm van taksen, die al veel te hoog zijn", verklaart Moyo. "En wat krijgen we in de plaats? Industrieel afval en onverwerkt rioolwater dat in de rivieren stroomt en zo opnieuw naar onze kranen vloeit, waardoor we geen water meer durven drinken uit angst om ziek te worden."

Chemicaliën

Recent stelde de minister van Financiën, Tendai Biti, voor om een percentage van het belastinggeld uit water en afvalverwerking af te houden van de algemene begroting en onmiddellijk opnieuw in de sector te investeren.

Volgens burgemeester Muchadeyi Masunda steunt het bestuur van Harare dit voorstel, maar hij weigert de schuld op zich te nemen voor de huidige gang van zaken. "Het stadsbestuur heeft er alles aan gedaan om de infrastructuur, die al in puin lag, nieuw leven in te blazen."

Ook de snel groeiende bevolking is een uitdaging voor de capaciteit van de stations, zegt Masunda. De burgemeester vindt het ieders taak om de vervuiling van waterbronnen in te dijken, individuen en gezinnen kunnen volgens hem ook op kleine schaal het probleem helpen oplossen.

Voor de verwerking van het afvalwater in Harare zijn er bijzonder veel chemicaliën nodig, waardoor de factuur tot twee miljoen dollar per maand oploopt. Dat is te wijten aan industriële vervuiling, maar ook de gewoonte van gezinnen om alle mogelijke substanties in de stadsriolen kieperen, maken het moeilijker om het afval veilig te verwerken.

Begroting

Minister van Water, Samuel Sipepa Nkomo, beweert dat zijn ministerie er bij de gemeenten op heeft aangedrongen om verschillende waterrekeningen te houden, zodat ze geld voor water opnieuw in de sector kunnen investeren. Sommige hebben hier gehoor aan gegeven, maar het is te vroeg voor een evaluatie van de maatregel.

Nkomo heeft naar eigen zeggen ook bij de internationale gemeenschap aangeklopt voor hulp. "Belastinggeld toewijzen aan water is een druppel op een hete plaat. We hebben 10 miljard dollar nodig om alle waterproblemen in Zimbabwe op te lossen."

"Zoals het nu zit, gaan er geen nieuwe middelen naar water bij de recente begrotingscontrole. De reeds toegewezen bedragen werden niet opgetrokken." Voor de begroting 2010 had minister Biti in totaal 109 miljoen dollar uitgetrokken voor water en sanitair over het hele land.