Rendieren kunnen nauwelijks nog ongestoord grazen in Europa

Grasland voor rendieren in Fennoscandinavië, de regio die het noorden van Noorwegen, Finland en Zweden omvat, wordt vooral bedreigd door toenemende veranderingen in het landgebruik. Zo belemmeren windparken en andere infrastructuurprojecten rendierhoeders en hun kuddes tijdens de trek.

Ongestoord grazen

In een studie in Nature trekken onderzoekers van de universiteit van Stockholm aan de alarmbel. Ze stellen vast dat zo’n 85 procent van het grasland wordt blootgesteld aan minstens één bedreiging, en zo’n 60 procent aan meerdere stressoren.

Toenemende menselijke aanwezigheid, roofdieren en klimaatverandering zijn de belangrijkste stressoren die de omvang en de kwaliteit van het zomers grasgebied drastisch doen afnemen. Uit de studie blijkt dat rendieren in slechts 4 procent van Fennoscandinavië volledig ongestoord kunnen grazen.

De regio is nochtans de thuisbasis van een van de oudste herderssystemen van Europa. In grote delen van Noorwegen, Zweden en Finland mogen kuddes rendieren in principe vrij ronddwalen. Maar in de praktijk kunnen ze dat dus steeds minder ongestoord doen.

“Met de toenemende menselijke aanwezigheid op meerdere fronten wordt de veerkracht van het noordelijke pastoralisme bedreigd”, zegt hoofdauteur van de studie Marianne Stoessel.

Leren van rendieren

Nochtans is de rendierhouderij enorm belangrijk voor de regio. Niet voor niets luidt een oude wijsheid van de Sami, de inheemse rendierhoeders, dat rendieren de mens hebben geleerd hoe je de grond moet gebruiken. De rendiertrek heeft het Fennoscandinavische berglandschap gevormd en wordt ook gezien als middel om de impact van klimaatverandering op de vegetatie te verminderen. In Zweden en Noorwegen is het behoud van de rendierhouderij dan ook geformuleerd als een nationale milieudoelstelling.

“Begrazing is een belangrijk proces voor het behoud van de plantenbiodiversiteit, zelfs in de bergen”, legt Regina Lindborg van de universiteit van Stockholm uit.

Vanwege de impact van de toenemende menselijke activiteit en de klimaatverandering voorspelt de studie een hoog risico op vegetatie- en landschapsverandering in de toekomst. Zo verwachten de onderzoekers een concentratie van begrazing in gebieden waar de rendieren minder verstoord worden, en aantasting van bomen en struiken in gebieden waar ze niet ongestoord kunnen grazen.