Plastic ook gevaarlijk voor landdieren: “Te veel focus op vervuiling in de oceaan”

Plasticvervuiling heeft ook gevolgen voor trekkende landdieren en zoetwatervissen, zij het door verstrikking of door het opeten van microplastics. Dat laatste heeft dan via de voedselketen ook invloed op andere soorten.

Volgens de studie van het secretariaat het Verdrag inzake de Bescherming van trekkende wilde Diersoorten (Verdrag van Bonn, kortweg CMS), waren land- en zoetwatersoorten enorm ondervertegenwoordigd in onderzoeken naar de effecten van plasticvervuiling.

Daarom richtten de onderzoekers zich op de fauna in de stroomgebieden van de Ganges en de Mekong, waarlangs jaarlijks naar schatting 200.000 ton plastic in de Indische Oceaan en de Stille Oceaan terechtkomt.

Bedreigde diersoorten

Plasticafval maakt bedreigde diersoorten, zoals rivierdolfijnen, de Aziatische olifant en de zwartvoetalbatros, nog kwetsbaarder dan ze al zijn. De Gangesdolfijn en de Irrawaddydolfijn, waarvan er respectievelijk naar schatting nog maar 3500 en 100 in het wild leven, lopen volgens de onderzoekers een groot risico om verstrikt te raken in afgedankte visnetten. Dan kunnen ze vaak niet meer naar boven komen om te ademen, waardoor ze verdrinken.

Aziatische olifanten in Sri Lanka zijn in sommige gevallen volledig afhankelijk van grote stortplaatsen voor hun voedsel. Ook in Thailand krijgen ze op grote schaal plastic binnen, zo stelden de wetenschappers vast.

Trekvogels zoals de zwartkoppige lepelaar en de visarend bouwen dan weer nesten van plastic zoals vislijnen en scheepsafval. Dat resulteert regelmatig in de verstrikking van hun kuikens.

Alle bovenstaande soorten zijn beschermde diersoorten onder het VN-milieuverdrag CMS.

Wereldwijd groeiend probleem

“Aangezien de meeste plasticvervuiling op het land wordt gegenereerd, is het helaas niet verwonderlijk dat het gevolgen heeft voor trekkende en andere diersoorten die op het land en in zoetwateromgevingen leven”, aldus de uitvoerend secretaris van het CMS, Amy Fraenkel. “We hebben meer onderzoek nodig om de risico's voor deze soorten beter te identificeren en passende maatregelen te nemen om ze aan te pakken.”

Plasticvervuiling is een groeiend wereldwijd probleem. Omdat de verwachte groei van de plasticmarkt veel groter is dan de inspanningen om de vervuiling tegen te gaan, kan er volgens een studie uit 2020 tussen 53 en 90 metrische ton plastic per jaar in aquatische ecosystemen terechtkomen. Omdat kunststoffen nu eenmaal een lange levensduur hebben, zal de milieuvervuiling door plastic de komende jaren waarschijnlijk aanzienlijk blijven toenemen.

“Acties om dit wereldwijde probleem aan te pakken, blijven ver achter op wat nodig is”, voegt Fraenkel eraan toe. “De focus lag tot nu toe op het opruimen van onze oceanen, maar dan is het al een stap te ver in het proces. Stroomopwaarts moeten we ons richten op oplossingen en de preventie van plasticvervuiling.”