Patagonisch stadje slaat alarm over plan voor enorm oliestort

Catriel was niet meer dan een dorp toen er in 1959 een olieveld werd ontdekt. Vandaag telt het stadje, op 1000 kilometer ten zuidwesten van Buenos Aires, dertigduizend inwoners.

In 2016 kondigde het gemeentebestuur de komst aan van een 300 hectare grote stortplaats voor de onbruikbare resten van lokale oliewinning.

Het stadje raakte verdeeld over de kwestie.

Beschamend

De tegenstanders slaagden er in november vorig jaar in Catriel een beschermde status te geven via een aanpassing van het Gemeentelijke Charter, de hoogste lokale wetgeving.

Een keer om de 25 jaar moet dat Charter hervormd worden. De hervormingscommissie wordt telkens via een bijzondere volksraadpleging verkozen. De oppositiepartijen sloegen daarbij de handen in elkaar en namen een verbod op vervuilende installaties op in de hervormde tekst.

De burgemeester noemde de tegenstanders “beschamend” en stapte naar de rechter. Door het Gemeentelijke Charter aan te passen waren de tegenstanders hun bevoegdheid te buiten gegaan, zei hij. Een verdict is nog niet gevallen.

Zeer bezorgd

“We zijn zeer bezorgd over de impact die de installatie kan hebben en proberen de mensen daarvan bewust te maken”, zegt Natalia Castillo van de Asamblea Socio Ambiental de Catriel, het actiecomité dat zich tegen het project verzet. “Het probleem is dat veel mensen hier in de olie-industrie werken en zich liever niet in deze zaak mengen.

“Het was op elk moment bijna onmogelijk voor ons om aan informatie te geraken. Toen we informatie gingen vragen, gaf de gemeente ons een document met daarop de plaats waarop men de installatie wilde inplanten en bijna niets meer.”

Enorme olie- en gasveld

“De milieuvergunning werd door de provinciale overheid toegekend”, antwoordt burgemeester Carlos Johnston. “Het is mogelijk dat er tot nog toe te weinig informatie is gegeven aan de bevolking, maar we stellen het werk van de milieuorganisaties op prijs en zijn bereid om in dialoog te gaan want dit project is noodzakelijk.”

Johnston verzekert dat de stortplaats alleen voor resten uit Catriel en andere gemeenten uit de provincie Río Negro is bedoeld. Milieuorganisaties betwijfelen dat. De omvang van het project is zo groot dat er ook olieresten van elders zullen worden opgeslagen.

Catriel ligt in het zogeheten Neuquinabekken, het belangrijkste olie- en gasgebied van het land, niet ver van Vaca Muerta, het enorme olie- en gasveld waarmee Argentinië opnieuw een grootmacht voor fossiele brandstoffen wil worden. De laatste twintig jaar is de Argentijnse olieproductie op de terugweg waardoor het land brandstof moet invoeren.

Radioactieve materialen

“Het probleem is dat bij fracking (hydraulisch kraken), de techniek die bij de ontginning van niet-conventionele brandstoffen wordt gebruikt, veel meer residuen achterblijven dan bij conventionele ontginning”, zegt Martín Álvarez, onderzoeker van de organisatie Observatorio Petrolero Sur (OPSur).

De techniek die op grote diepte gesteente kraakt via injecties van water, zand en chemicaliën “brengt niet alleen chemische substanties naar boven die gebruikt zijn bij de perforatie en het hydraulisch kraken, maar ook radioactieve materialen die zich van nature in de ondergrond bevinden.

“Fracking is een vuile techniek en de hoeveelheid olieresten door fracking in het Neuquinabekken heeft zijn verzadigingsdrempel bereikt. Daardoor is deze nieuwe business ontstaan, het verzamelen van al die residuen. Die heeft een enorme milieu-impact omdat de vervuilende stoffen in de grondwaterlagen kunnen sijpelen.”

Bijna tien keer groter

Samen met de Fundación Ambiente y Recursos Naturales (Stichting Milieu en Natuurlijk Hulpbronnen) en Greenpeace Argentinië, twee van de meest invloedrijke milieuorganisaties van het land, heeft OPSur informatie over het project opgevraagd bij de verschillende provinciale instanties van Río Negro.

Een document dat OPSur verspreidt, wijst erop dat de geplande oppervlakte, 300 hectare, bijna tien keer groter is dan de grootste Zuid-Amerikaanse installatie van dit type. Die bevindt zich in Comarsa, op 135 kilometer van Catriel, en is 34 hectare groot.

De stortplaats in Comarsa ligt al jaren onder vuur van lokale bewoners. Het gemeentebestuur heeft daarom beloofd het stort te sluiten. Dat had al in november moeten gebeuren maar voorlopig kwam daar nog niets van in huis.

Vervuilende activiteit

Volgens de milieuorganisaties zijn tijdens het openbaar onderzoek voor het project in Catriel veel vragen en bezwaren gewoonweg niet beantwoord.

Ze vinden het ook vreemd dat de milieudienst van de provincie Río Negro het milieueffectenrapport goedkeurde “ondanks de afwijzing door verschillende sectoren van de samenleving in Catriel.”

Artikel 94 van het aangepaste Gemeentelijk Charter, dat op 1 januari van kracht werd, verbiedt “de oprichting of installatie van kerncentrales, reservoirs, stortplaatsen, en tijdelijke of definitieve bergingsinstallaties voor vervuild materiaal dat afkomstig is van een olie-, nucleaire, chemische of andere vervuilende activiteiten.”

Broer van een senator

Volgens de burgemeester is die tekst “onleefbaar” en moet hij daarom worden aangepast.

Johnston weigert ook een referendum over de stortplaats, een voorstel van de Asamblea Socio Ambiental de Catriel.

Een niet onbelangrijk detail in deze zaak is dat het bedrijf dat de stortplaats zou bouwen, Crexell Soluciones Ambientales is. Zijn voorzitter, Nicolás Crexell, is de broer van een nationaal senator voor Neuquén en neef van de voormalige provinciegouverneur.