Parlementsverkiezingen kunnen keerpunt zijn voor Mali (OPINIE)

Hoe geloofwaardig waren de recente presidentsverkiezingen in Mali? Afgaand op beschuldigingen van volle stembussen, diefstal van verkiezingsmateriaal, bedreigingen en aanvallen op verkiezingsfunctionarissen, brandstichting bij kiesbureaus en verkoop en koop van stemmen, zou je kunnen zeggen dat de verkiezingen totaal niet geloofwaardig waren.

Verrassing

Zoals velen hadden voorspeld, won de zittende president Ibrahim Boubacar Keïta de tweede ronde. Dat de Afrikaanse Unie en de Europese Unie de verkiezingen geloofwaardig en transparant noemden, kwam enigszins als een verrassing, gezien het geweld en de angst die leidden tot een lage opkomst.

De waarnemers hielden echter een slag om de arm. Ze gebruikten genuanceerde taal en noemden de verkiezingen “geloofwaardig maar niet vlekkeloos.” Daarmee verwezen ze naar de complexe omstandigheden waaronder de verkiezingen plaatsvonden.

Helaas versterkt dit beeld ook het gevoel dat nationale en internationale belangen het nauwgezet volgen van de verkiezingen in de weg zitten. Het suggereert daarnaast dat er waarschijnlijk geen gedegen onderzoek zal komen naar degenen die betrokken waren bij verkiezingsfraude en geweld.

Er speelt ook een bredere kwestie. Door dergelijke verkiezingen goed te keuren, versterken internationale waarnemers ook de legitimiteit van de Malinese president ten opzichte van een significante, maar gefragmenteerde politieke oppositie.

Kruispunt

Dit is een erg belangrijke periode in de Malinese politieke geschiedenis. Hoewel oppositieleider Soumaila Cissé er niet in is geslaagd de oppositie te verenigen, drukt de oppositie wel de verwerping van de politieke status quo door inwoners van Mali uit. Keïta had een tweede ronde nodig om te winnen – iets wat niet eerder voorkwam voor een zittende president in Mali.

De parlementsverkiezingen die in november en december worden gehouden, kunnen een keerpunt zijn voor Mali. Dat er problemen spelen op het gebied van goed bestuur, ontwikkeling en nationale veiligheid, zal door de Malinese leiders erkend moeten worden, en ze zullen ernaar moeten handelen.

De vraag is hoe goed de oppositiekandidaten hun kiezers weten te mobiliseren. De herkozen president kan op zijn beurt sterke steun krijgen van zijn politieke aanhangers, die in dat geval zijn legitimiteit versterkt zien.

De context

Wat kunnen Malinezen verwachten van de tweede termijn van Keïta? Om deze vraag te beantwoorden, moeten we de balans opmaken. Zijn eerste termijn, die liep van 2013 tot 2018, was niet inspirerend. In plaats van de politieke achteruitgang onder zijn voorganger Amadou Toumani Touré (2002 – 2012) een halt toe te roepen, handhaafde hij die.

Vervolgens kwam de multidimensionale crisis in 2012. Die werd in gang gezet door een door Toeareg geleide opstand met een staatsgreep tot gevolg. Daardoor breidde jihadistisch geweld zich uit en werd de zwakte van Mali blootgelegd, vooral in het noorden van het land. De democratische winst die het land had geboekt sinds de jaren 1990, bleek niet houdbaar.

Sindsdien hebben zelfs interventies door de Fransen, Verenigde Naties, de G5 Sahel (een troepenmacht uit Burkina Faso, Tsjaad, Mali, Mauritanië en Niger) en de EU niet kunnen voorkomen dat er steeds meer gewapende groepen kwamen, en dat die ook steeds actiever worden in Centraal-Mali.

Vragen

Zes jaar na de crisis zijn belangrijke vragen nog onbeantwoord. Mali moet werken aan eenheid en stabiliteit. Kan Keïta het land op het sociaaleconomische pad naar politieke stabiliteit zetten? Dat is nog de vraag. Zelfs als hij daar op zeer effectieve wijze aan zou werken, kost het meer tijd dan een termijn van vijf jaar.

De omstandigheden waaronder hij is herverkozen, zullen invloed hebben op zijn politieke erfenis. Oppositieleider Cissé volhardt in zijn verwerping van de verkiezingsuitslag. Hij wijst op uitgebreide en systematische fraude. Dat zegt iets, omdat de Malinese oppositie uiteindelijk altijd de verkiezingsuitslag respecteerde bij verlies.

Deze keer zijn de klachten van Cissé niet eenvoudigweg die van een boze verliezer. Zijn onverzettelijkheid is een signaal van nieuwe democratische crisis. Het suggereert dat de barsten groter worden in het langlopende politieke discours over eenheid en verzoening.

De huidige en toekomstige staat van de democratie in Mali staat opnieuw ter discussie. Belanden we in een diepere crisis? Is de stevige reactie van Cissé op zijn verlies een teken van frustratie dat het oppositie-establishment in feite niet in staat is te komen met geloofwaardige politieke alternatieven voor de toekomst van Mali?

Deze vragen kunnen alleen in de loop van de tijd beantwoord worden. Niet iedereen die tegen de politieke status quo is, is zijn energie verloren of lid geworden van de regering-Keïta.

Na de status quo

Keïta’s herverkiezing heeft weinig bijgedragen aan het verminderen van het chronische wantrouwen van Malinezen ten opzichte van politieke instituten, processen en actoren. Om het vertrouwen van de kiezer terug te winnen, moet de regering-Keïta iets doen met beschuldigingen van verkiezingsfraude, corruptie, onrecht en geweld.

Mensenrechtenschendingen, corruptie en nepotisme liggen aan de basis van het wantrouwen van veel Malinezen. Ze ondermijnen de legitimiteit van de regering in gemeenschappen in het hele land.  Dat Keïta tijdens zijn termijn van 2013 tot 2018 de kans niet heeft gegrepen om het sociale contract tussen het volk en de regering te herstellen, was een van zijn grootste missers.

Daarom staat er zo veel op het spel tijdens de parlementsverkiezingen in november en december van dit jaar. Malinezen willen en verdienen beter leiderschap. Deze verkiezingen geven hen een beter platform om de onvrede met de status quo duidelijk te maken.

Mobilisatie

Keïta’s inauguratie heeft al een mobilisatie in gang gezet voor posities en steun. De partijen en kandidaten die op één lijn zitten met de president zullen hun voordeel doen met de steun van zijn partij Rassemblement pour le Mali en zijn premier Soumeylou Boubèye Maïga. Politici van de oppositie zullen in de verleiding komen om mee te doen aan de Conventie van de Presidentiële Meerderheid, om invloed te te krijgen door de herkozen president te steunen in plaats van oppositie te voeren. Er zal gezocht worden naar beloningen en er zullen beloften worden gedaan.

Maar er zijn geen garanties.

Er is een lange lijst met kwesties waar aandacht aan besteed moet worden in de aanloop naar de parlementsverkiezingen. Een belangrijk punt is de vorming van een oppositie die in staat is het diepe verlangen van Malinezen naar verandering te communiceren naar hun herkozen president en zijn regering.

Zij willen dat Keïta zich inzet voor het oplossen van de multidimensionale problemen van corruptie en straffeloosheid, en dat hij kwesties als armoede, onzekerheid en uitsluiting aanpakt. Keïta’s tweede mandaat zal moeten dienen om bevrijd te worden van het eerste.

Bron: The Conversation