Onderzoek Amnesty ziet duidelijk bewijs: “Aanval op theater Marioepol is oorlogsmisdaad”

Op het moment van de aanval, op 16 maart, schuilden honderden burgers in het theater. Het was een knooppunt voor de verdeling van medicijnen, voedsel en water, en een verzamelpunt voor mensen die hoopten te worden geëvacueerd. Het was duidelijk herkenbaar als een burgerlijk gebouw, en was voorzien van enorme boodschappen dat er kinderen aanwezig waren. Minstens twaalf mensen overleefden de aanval niet, maar het werkelijke aantal doden ligt waarschijnlijk hoger. 

Twee bommen

In een nieuw rapport documenteert de mensenrechtenorganisatie hoe de Russische strijdkrachten wellicht doelbewust het theater hebben aangevallen, goed wetende dat honderden burgers zich daar op 16 maart schuilhielden. Dat maakt het tot een “duidelijke oorlogsmisdaad”.

Amnesty interviewde tientallen overlevenden en verzamelde digitaal bewijsmateriaal. De organisatie schakelde ook een natuurkundige in om te berekenen welk soort bom de schade veroorzaakt kon hebben. Het team concludeerde dat de aanval vrijwel zeker werd uitgevoerd door Russische gevechtsvliegtuigen, met twee bommen van 500 kilogram die dicht bij elkaar insloegen en gelijktijdig ontploften.

“Het gebeurde allemaal vlak voor onze ogen”, vertelt de vijftigjarige Igor Moroz, een architect die in de buurt was. “We stonden op 200 of 300 meter afstand... Ik kon een vliegtuig horen en het geluid van bommen die vielen. Toen zagen we het dak omhoog gaan.”

Humanitair recht

“Na maanden van rigoureus onderzoek, analyse van satellietbeelden en interviews met tientallen getuigen hebben we geconcludeerd dat de aanval een duidelijke oorlogsmisdaad was, gepleegd door Russische strijdkrachten,” aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. “Bij de genadeloze aanval zijn veel mensen gewond geraakt en gedood. Hun dood werd wellicht veroorzaakt doordat Russische troepen doelbewust Oekraïense burgers als doelwit namen.”

Amnesty roept het Internationaal Strafhof en andere gerechtelijke overheden op om de aanval te onderzoeken als een oorlogsmisdaad. “Alle verantwoordelijken moeten ter verantwoording worden geroepen voor het veroorzaken van zoveel dood en vernieling.”

Het internationaal humanitair recht (IHR) is het recht dat hoofdzakelijk van toepassing is op gewapende conflicten. Een kernbeginsel van het IHR is dat partijen bij een gewapend conflict te allen tijde onderscheid moeten maken tussen burgers en civiele objecten enerzijds en militairen en militaire objecten anderzijds. Alvorens een aanval uit te voeren, moeten de militairen stappen ondernemen om er redelijkerwijs zeker van te zijn dat zij geen burgers en civiele objecten als doelwit kiezen.

Geen militair doelwit

Amnesty International vond geen indicaties of getuigenissen dat het Oekraïense leger het theater gebruikte als uitvalsbasis voor operaties, als plaats om wapens op te slaan of als plaats van waaruit aanvallen konden worden uitgevoerd. Het civiele karakter van het theater en de aanwezigheid van talrijke burgers was in de weken voorafgaand aan de aanval duidelijk, zegt de organisatie. 

“Zowel vanuit de lucht als vanaf de grond hebben de Russische strijdkrachten een goed gedocumenteerde en opzettelijke slachting van Oekraïense burgers aangericht”, aldus Agnès Callamard. “Grondige onderzoeken zijn dringend nodig om de daders verantwoordelijk te stellen voor het ernstige letsel en het verlies van burgerlevens die zij hebben veroorzaakt, evenals voor de uitgebreide schade aan de civiele infrastructuur.”