Negenjarige Maliko is de kostwinner van zijn gezin

Maliko, die in het district Mangochi in het zuiden van Malawi woont, heeft nooit de binnenkant van een klas gezien. Hij is de jongste thuis, en de enige jongen. Zijn moeder, die weduwe is, vindt dat het zijn taak is om voor het gezin te zorgen. Ook niemand van zijn vier zusters – de jongste is tien, de oudste zeventien – gaat naar school. De jongste twee helpen hun moeder in het huishouden, de oudste bewerken het land.
"We leven comfortabel en hebben drie maaltijden per dag omdat al mijn kinderen voor onze dagelijkse behoeften helpen zorgen", zegt Tadala Malombe. 
Malawi voerde in 1994 gratis basisonderwijs in. Het aantal ingeschreven leerlingen steeg snel van 1,9 miljoen naar 3,2 miljoen. Maar velen zijn nog niet ingeschreven, volgens het onderwijsministerie een op vijf in de groep kinderen van zes tot dertien jaar.

11 kilometer lange tocht

Volgens het Creative Centre for Community Mobilisation (Creccom), een organisatie die het onderwijs verbeterd wil zien, kan alleen schoolplicht de zaken keren. Plannen in die richting heeft de regering niet. Maar wat zou er veranderen voor Maliko als de schoolplicht er wel kwam?
Om te beginnen een 11 kilometer lange tocht naar de dichtstbijzijnde school. Daar zou hij drie gebouwen met klassen vinden, die veel te klein zijn om alle leerlingen te huisvesten. De meeste lessen vinden buiten plaats, onder de bomen of een afdak. "Als het regent, is er geen les en dat betekent dat we hen te weinig les kunnen geven", zegt leraar Godfrey Nkhoma.
Hij zegt dat de school ook personeel te kort komt. "Het is heel gewoon als honderd leerlingen les krijgen van één leraar."
 
Malawi heeft twaalfduizend bijkomende leerkrachten nodig, zegt de Civil Society Coalition for Quality Basic Education (CSCQBE), een coalitie van ngo's, de leraarsvakbond en religieuze organisaties die het onderwijsbeleid volgt. Volgens de coalitie moeten veel kinderen hun jaar overdoen of verlaten ze voortijdig te school.

Licht aan het eind van de tunnel

Onderwijsminister George Chaponda kondigde begin vorig jaar aan dat het onderwijsniveau zou verbeteren. Eerst wil hij de ratio leerkracht-leerling aanpakken: nu is er één leerkracht voor negentig leerlingen, de regering wil dat verbeteren tot 1:60 in 2013 en 1:40 in 2017.
Hij plant ook een nieuw opleidingscentrum voor leerkrachten en een systeem van gespreide schooluren waardoor meer leerlingen van dezelfde klassen gebruik kunnen maken.
Crecomm juicht de inspanningen toe maar zegt dat de weg nog lang is. "Er is wat licht aan het eind van de tunnel", zegt directeur George Jobe. "We kunnen het halen. We moeten erop toezien dat alle plannen worden uitgevoerd."