Miljoenen mensen hebben geen nationaliteit

Zonder nationaliteit voelen mensen zich beroofd van hun identiteit. Ze zijn letterlijk onzichtbaar. Vaak worden ze het slachtoffer van discriminatie, uitsluiting en vervolging. Dat stelt een nieuw rapport van het VN-Vluchtelingenbureau (Unhcr) waarin wordt opgeroepen tot "onmiddellijke actie" om het gelijke recht op nationaliteit voor iedereen te waarborgen.

Systematische ontkenning van rechten

"Staatloze mensen zoeken gewoon dezelfde basisrechten die alle burgers genieten. Maar staatloze minderheden, zoals de Rohingya, hebben vaak te kampen met diepgewortelde discriminatie en een systematische ontkenning van hun rechten", zei de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, Filippo Grandi, bij de lancering van het rapport This Is Our Home: Stateless minorities and their search for citizenship.

Het rapport legt de omstandigheden uit die ertoe hebben geleid dat bepaalde groepen mensen niet als burgers worden erkend, op basis van discussies met vier staatloze of voormalige staatloze minderheidsgroepen. De bevindingen in dit rapport benadrukken de behoefte van minderheden aan een nationaliteit.

Harde realiteit

"Stel je voor dat je verteld wordt dat je hier niet thuishoort door de taal die je spreekt, je geloof, je gewoonten of de kleur van je huid. Dit is de harde realiteit voor veel van de staatlozen. Discriminatie, vaak veroorzaakt door hun gebrek aan nationaliteit, is voor hen dagelijkse kost", zei Grandi.

Volgens de studie behoort meer dan 75 procent van de bekende staatloze bevolkingsgroepen tot een minderheid. "Hun langdurige marginalisatie kan wrok veroorzaken, angst verhogen en, in de meest extreme gevallen, leiden tot instabiliteit, onzekerheid en het vluchten naar elders."

Het onderzoek waarop dit rapport is gebaseerd, dateert van voor eind augustus, het moment waarop honderdduizenden Rohingya, de grootste staatloze minderheid ter wereld, vanuit Myanmar naar Bangladesh begonnen te vluchten. Maar in de tekst wordt ook verwezen naar hun situatie omdat die illustratief is voor de problemen die jarenlange discriminatie, langdurige uitsluiting en de afwezigheid van een status kunnen veroorzaken.

Karana, Roma en Makonde

"De afgelopen jaren werden belangrijke stappen gezet om staatloosheid wereldwijd aan te pakken. Maar nieuwe uitdagingen, zoals het toenemen van gedwongen verplaatsing en de willekeurige ontneming van nationaliteit, bedreigen deze vooruitgang. Landen moeten nu handelen en krachtig optreden om staatloosheid te stoppen", benadrukte Grandi.

In mei en juni 2017 sprak de Unhcr met meer dan 120 personen die tot staatloze of voormalige staatloze minderheden in drie landen behoren: de Karana van Madagaskar, Roma en andere etnische minderheden in (de voormalige Joegoslavische Republiek) Macedonië, en de Pemba en Makonde in Kenia.

De voornaamste bevindingen in het rapport wijzen op veelvuldige discriminatie en een absoluut gebrek aan toegang tot noodzakelijke documenten zoals een geboortecertificaat of een geldig identiteitsbewijs. Verder zijn armoede en angst voor arrestatie, vaak veroorzaakt door een gebrek aan documenten, bepalend voor het leven van deze mensen.

De kinderen van staatloze paren ervaren dezelfde vormen van discriminatie, frustratie en wanhoop. Zij zitten van bij hun geboorte vast in een vicieuze cirkel want door hun status hebben ze minder kansen om naar school te gaan, een opleiding te volgen en later een baan te vinden.