Miljard mensen heeft nog steeds geen elektriciteit

“We zitten niet op schema met de doelstelling om tegen 2030 alle mensen toegang te geven tot een energiebron, tevens het Duurzame Ontwikkelingsdoel voor energie”, zegt Rachel Kyte, de ceo van Sustainable Energy for All en speciaal vertegenwoordiger van de VN-secretaris-generaal.

“We moeten verder en sneller gaan, allemaal samen”, zei ze afgelopen week in Wenen aan meer dan 1500 delegaties en overheidsmedewerkers op het Vienna Energy Forum, georganiseerd door de Industriële Ontwikkelingsorganisatie van de Verenigde Naties (Unido).

Kyte herinnerde aan het Duurzame Ontwikkelingsdoel voor energie (SDG 7) en de unanieme belofte van de lidstaten om iedereen toegang te verschaffen tot schone, onafhankelijke energie. Dit zou de wereld “schone lucht, nieuwe banen, warme scholen, niet-vervuilende bussen, opgepompt water en betere oogsten” opleveren.

De realiteit is echter dat vandaag nog steeds drie miljard mensen koken op open vuren en één miljard geen toegang heeft tot elektriciteit.

Hernieuwbare energie

In het huidige tempo zal in 2030 nog steeds één op tien een leven leiden waarin elektriciteit afwezig is, stelt het rapport van de Wereldbank Global Tracking Framework 2017. De meeste van hen zullen in Afrika leven.

In Tsjaad, Niger, Zuid-Soedan en de Democratische Republiek Congo heeft vandaag slechts één op tien elektriciteit en dat aantal daalt nog door de bevolkingsgroei, stelt Elisa Portale, econome en energiespecialiste bij de Wereldbank. Zij kwam de belangrijkste bevindingen van het rapport in Wenen voorstellen.

Hernieuwbare energie zoals zonne- en windenergie krijgen veel aandacht van pers en publiek, en toch slagen ook deze sectoren er niet in om de doelstelling te halen, het wereldwijde energiesysteem 36 procent minder afhankelijk maken van steenkool. “We halen hooguit een daling van 21 procent tegen 2030”, zegt Portale. “Een paar landen slagen er wel in om hun aandeel in hernieuwbare energie met 1 procent per jaar te doen toenemen, andere landen zoals Canada en Brazilië gaan weer achteruit.”

Investeren in energie-efficiëntie

De vergroening van de elektriciteit gaat over het algemeen sneller dan die van de energie die nodig is voor verwarming en transport. Maar ook energie-efficiënte oplossingen kunnen veel beter. Hierin zou minstens 3 tot 6 keer meer moeten geïnvesteerd worden dan de huidige 250 miljard dollar per jaar, anders halen we de doelstelling in 2030 niet, concludeert het rapport.

De grootste uitdaging volgens het Global Tracking Framework is het feit dat zoveel mensen wereldwijd nog steeds op een traditionele manier koken en zich verwarmen. De brandstoffen die ze daarvoor gebruiken zijn verantwoordelijk voor dodelijke vormen van vervuiling binnenshuis. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn ze de oorzaak waardoor tientallen miljoenen mensen minder lang leven en vier miljoen mensen, voornamelijk kinderen, jaarlijks sterven.

“Het krijgt te weinig prioriteit waardoor in 2030 slechts 72 procent van de wereldbevolking met schone energie zal koken”, zegt Portale. “Met andere woorden: 2,5 miljard mensen, de meeste in de regio Azië-Pacific en in Afrika, zullen hun eten nog bereiden op een vuur aangemaakt met hout, steenkool of gedroogde mest.”

Luchtvervuiling door koken

Koken op schone energie is inderdaad geen prioriteit voor veel overheden al zijn er uitzonderingen, zoals Indonesië, die het hier erg goed doen”, zegt Vivien Foster, energie-expert bij de Wereldbank. “Nochtans heeft luchtvervuiling binnenshuis een grotere impact op de wereldgezondheid dan hiv/aids en malaria samen.”

De reden hiervoor? De meeste beslissingen, zowel op overheidsniveau als in huis worden genomen door mannen. Zij zijn echter zelden begaan met keukenaangelegenheden. Gezondheidskwesties in relatie tot het milieu krijgen ook van regeringen veel te weinig aandacht”, zegt ze. “Jammer genoeg is het nog vaak eerst mobiele telefonie, dan toiletten”, zegt Foster.

Toch zijn er ook positieve verhalen, uit India bijvoorbeeld, waar groene energie niet langer duur of moeilijk te bereiken is. Volgens de Indiase minister van Energie Piyush Goyal is het de meest duurzame vorm van energie voor ontwikkelingslanden omdat zowel de toegang ertoe als de opbrengsten snel bereikbaar zijn. 

“De laatste drie jaar is in India het aandeel van schone LPG (vloeibaar gemaakt petroleumgas) om mee te koken met 33 procent gestegen, dat zijn ongeveer 190 miljoen huishoudens. Sinds een jaar krijgen ook 20 miljoen van de allerarmsten gratis LPG, zegt Goyal.

Premier Modi

Miljoenen Indiërs hebben evenwel nog geen elektriciteit in huis, maar Goyal gelooft stellig dat die situatie er in 2019 al helemaal anders zal uitzien.

“Premier Modi is volledig overtuigd van het belang van universele toegang”, zegt hij. “Hij groeide zelf op in een arm gezin en weet dus goed wat het betekent om geen elektriciteit ter beschikking te hebben.”

India zal in 2022, de deadline die het land zichzelf oplegde op het vlak van verbeterde elektriciteitsvoorziening, 160 gigawatt (GW) aan wind en zonne-energie toevoegen aan de energiemix. Ter vergelijking: vandaag hebben de Verenigde Staten 100 GW in totaal. Eén GW kan 100 miljoen ledlampen aandrijven.

Een andere energie-efficiënte maatregel in India is de volledige overschakeling op ledverlichting. Dat moet het land een besparing van tientallen miljoenen aan energiekosten opleveren en de CO2-uitstoot jaarlijks met 80 miljoen ton verlagen.

“Wij doen dit terwijl niemand anders al zo ver staat”, zegt Goyal. “Op die manier willen we een belangrijke rol spelen in de strijd tegen de klimaatverandering.”