Militaire couppoging in Soedan: dit is er aan de hand

Premier Abdallah Hamdok en zijn vrouw werden ’s ochtends vroeg vanuit hun  huis in Khartoem door soldaten meegenomen naar een onbekende locatie, aldus het Soedanese Ministerie van Informatie in een verklaring. “Deze gebeurtenis behelst een totale coup tegen de verworvenheden van de revolutie”, schreef het ministerie. 

‘De revolutie’ verwijst naar het afzetten van president Omar Al-Bashir in april 2019, na maandenlange protesten. Bashir had het land dertig jaar lang als autocraat geleid. Een ‘soevereine raad’ werd gevormd, die deels bestond uit militairen en deels uit burgers uit de protestbeweging. Deze raad stelde een overgangsregering aan onder leiding van Hamdok, om Soedan te hervormen en de weg richting verkiezingen in 2023 voor te bereiden.

Oproep

De Soedanese Professionele Associatie, een van de belangrijkste krachten achter de protestbeweging, veroordeelde de arrestaties en kondigde een staking aan. De associatie riep politieke en revolutionaire groepen op “in alle steden en dorpen van Soedan” om de straat op te gaan “tot de coupplegers zijn verslagen”.

Volgens een hooggeplaatste generaal, Abdallah Hanafi, zijn de arrestaties van leden van de overgangsregering juist een ‘correctie van het democratische pad’. Er zal een nieuwe civiele regering worden gevormd, verzekerde hij in gesprek met het Saoedi-Arabische kanaal Al-Arabiya.

Spanningen

De afgelopen maand liepen de spanningen tussen de civiele en militaire takken van de staat op. Een struikelblok was de controle over de veiligheidsdiensten. De regering wilde dat het leger en de politie – en hun economische belangen - onder civiel gezag werden geplaatst. De legerleiding, bij monde van generaal Abdel Fattah Al-Burhan, weigerde dit. Op 11 oktober riep Al-Burhan al op de overgangsregering te ontbinden. 

Het leger voelde zich gesterkt door demonstranten in de oostelijke stad Port Soedan. Zij blokkeren sinds vorige maand de haven, wat tot voedsel en brandstoftekorten heeft geleid, en riepen op tot een militaire machtsovername. In Khartoem waren er afgelopen weekend ook demonstraties ten gunste van het leger, terwijl op donderdag verspreid over het land juist mensen de straat op waren gegaan om civiel bestuur en terugtrekking van het leger uit de politiek te eisen.

Reactie VS en Europa

De Verenigde Staten en Europese landen hebben hun zorgen over de ontwikkelingen in Soedan geuit. VS-gezant Jeffrey Feltman, die dit weekend nog in Soedan was om de verschillende partijen nader tot elkaar te brengen, zei dat Washington “diep gealarmeerd” is en dat een militaire machtsovername “volkomen onacceptabel” zou zijn. De Duitse minister van buitenlandse zaken Heiko Maas veroordeelde de gebeurtenissen in Soedan. “Deze couppoging moet onmiddellijk stoppen,” zei hij. De EU-vertegenwoordiger voor buitenlandse relaties Joseph Borrel zei de situatie met “de grootste zorg” te volgen.

Decennia lang stond Soedan op de Amerikaanse lijst van staten die terrorisme sponsoren, en was daarmee onderhevig aan zware sancties. Na de val van Bashir werden gesprekken gestart om Soedan van deze lijst af te halen en de sancties op te heffen. Dit gebeurde in 2020, waardoor Soedan toegang kreeg tot internationale leningen en investeringen. Een militaire coup zou het land wederom tot paria-staat kunnen maken.