Mexico pakt migranten op weg naar VS harder aan

“Alle migranten verdienen ons respect, onze bewondering en onze broederlijke hulp”, zei president Andres Manuel López Obrador op 30 mei. Hij reageerde daarmee op het dreigement van president Trump om vanaf 10 juni de invoerheffing voor Mexicaanse producten te verhogen van 5 naar 25 procent als Mexico niet belet dat migranten naar de Verenigde Staten trekken.

Zuidelijke grens

Maar de zuidelijke grens van Mexico laat een andere realiteit te zien. Migranten worden er wel degelijk tegenhouden.

In een tijdelijk migrantencentrum worden bijvoorbeeld meer dan 1600 migranten uit Afrika en Haïti vastgehouden, in omstandigheden die lijken op die van een vluchtelingenkamp.

Ze hebben er niet de mogelijkheid om te vertrekken of met de buitenwereld te communiceren omdat hun paspoort en telefoon zijn ingehouden.

In de straten van Tapachula verblijven honderden migranten in geïmproviseerde barakken van karton, lakens en plastic. Ze willen hun status laten regulariseren maar wachten al weken om ontvangen te worden door het Nationaal Instituut voor Migratie (INM).

Militaire politie

In grensgemeenten zitten heel wat migranten vast omdat ze alleen over een “regionale bezoekerskaart” beschikken. Daarmee kunnen ze niet verder naar de Verenigde Staten. Bij huiszoekingen in hotels en bij controles van transporten en op straat zijn honderden migranten opgepakt.

Het wordt steeds moeilijker om te ontsnappen en naar het noorden te trekken. Op 150 kilometer tussen de grens van de Suchiate-rivier en de gemeente Mapastepec hebben agenten van de militaire politie zich bij de migratieagenten gevoegd. Hun opdracht: migranten tegenhouden.

Documenten inspecteren

Op 20 mei installeerden honderden militairen met anti-oproerschilden en grote wapens zich bij migrantencentrum Siglo XXI in Tapachula. Daarna kwamen er ook militaire controleposten langs de grens. Volgens de INM maken ze deel uit van de Nationale Garde en bieden ze ondersteuning bij de bewaking van deze plaatsen.

Een week later, op 27 mei, verscheen in het Staatsblad een wet die de Nationale Garde de bevoegdheid geeft om samen te werken met het INM. Zo mogen de militairen voortaan “migratiedocumenten van buitenlanders inspecteren om hun reguliere verblijf te verifiëren.”

Niet te rijmen

“Iemand kan nu met een intimiderend wapen in de hand de migranten vragen waar ze vandaan komen, waar ze naar toe gaan, wat hun documenten zijn, een situatie die we nog niet gezien hadden”, zegt Fernando Ríos van TDTT, een nationaal netwerk van burgerrechtenorganisaties.

Voor Alethia Fernandez, migratie-expert van de Autonome Universiteit van Mexico (UNAM), valt deze maatregel “helemaal niet te rijmen met het discours dat we constant horen dat Mexico geen land is dat mensen onderdrukt, dat Mexico een land is met een migratiebeleid dat mensenrechten centraal stelt.”

Rondreis

Ríos en Fernández maakten deel uit van een groep met vertegenwoordigers van meer dan honderd burgerorganisaties uit Mexico, Centraal-Amerika en de Verenigde Staten, academici, mensenrechtenactivisten en journalisten die van 29 tot 31 mei een rondreis maakten langs de zuidelijke grens van Mexico.

Net tijdens die rondreis vlogen de presidenten van de Verenigde Staten en Mexico elkaar opnieuw in de haren over migratie.

“President Andres Manuel López Obrador spreekt zichzelf tegen wanneer hij het over waardige omstandigheden voor migranten heeft en ondertussen een heel systeem opzet om migranten te vervolgen, controleren, conditioneren, op te sluiten in migrantencentra waar gemarteld wordt”, zegt Fernando Ríos.

Criminalisering

De militaire aanwezigheid dient meer dan alleen maar om af te schrikken. Ze “heeft uiteindelijk een impact op het gedrag van de migratieambtenaar: mishandeling en criminalisering zullen toenemen omdat hij een militair naast zich heeft.

“Dit is een heel andere benadering dan een administratieve aanpak - wie Mexico binnenkomt zonder verblijfsdocumenten begaat een administratieve overtreding, zegt de wet -, dit is een proces van criminalisering.”