Lawine aan wetenschappelijke studies gaat ten koste van de kwaliteit

Er worden elk jaar meer studies gepubliceerd, en dat gaat snel: het totale aantal wetenschappelijke artikelen is gestegen van zo’n 1,9 miljoen per jaar in 2016 tot 2,8 miljoen in 2022 – een stijging met 47 procent. En dat terwijl het aantal wetenschappers niet aan hetzelfde tempo is gestegen. 

De Universiteit van Exeter heeft het fenomeen in kaart gebracht en analyseerde uitgevers, verwerkingstijden van een studie en “citatiegedrag”: hoe artikelen naar elkaar verwijzen. 

Daaruit blijkt dat zowat de helft van de artikelen op naam kwam van de vijf grote traditionele uitgevers: Elsevier, Taylor & Francis, Springer, Nature en Wiley. Bij die uitgevers is de output met 61 procent verhoogd. De rest van de groei komt van nieuwere, meer winstgevende open-access uitgevers.

Speciale uitgaven

De groei is vooral mogelijk dankzij “speciale uitgaven” met kortere doorlooptijden, en daar zit het probleem. Want wetenschappelijke artikelen moeten voor publicatie een heel proces doorlopen waarbij ze door andere wetenschappers worden beoordeeld.

“Artikelen moeten op de juiste manier door vakgenoten beoordeeld worden, en dat kost tijd”, legt Mark Hanson van de Universiteit van Exeter uit. “Het betekent dat sommige artikelen worden afgewezen, vervolgens worden herzien en verbeterd of terug naar de tekentafel worden gestuurd.”

De studie concludeert dat dat proces niet bij alle uitgevers even goed gevolgd wordt. “Dat is slecht voor het publieke vertrouwen in de wetenschap, omdat die artikelen duidelijk niet allemaal met normale normen van nauwkeurigheid worden behandeld.”

Strengere regels nodig

De speciale uitgaven richten zich op een bepaald onderwerp en ontstaan vaak ter gelegenheid van een belangrijke conferentie of een urgent wetenschappelijk onderwerp.

Ze werken anders dan normale publicaties: in plaats van dat auteurs hun werk indienen voor peer review, worden gastredacteuren gekozen om een ​​speciale uitgave te produceren en kunnen ze iedereen die ze willen uitnodigen om een ​​artikel te schrijven.

In dat model worden er maar weinig artikelen afgewezen en gaat de peer review heel snel.

“Onderzoekers staan ​​onder druk om te 'publiceren of te verdwijnen' om concurrerend te zijn voor financieringsaanvragen”, zegt Hanson. “Hoewel we enkele groepen benadrukken, is het echt sectorbreed. De financieringsinstanties en regelgevende groepen zullen moeten ingrijpen en de grens moeten bepalen, en dan zeggen wie die heeft overschreden.”