Latijns-Amerikanen vertrouwen politici meer dan militairen

In het opinieonderzoek, dat jaarlijks wordt herhaald, kregen de Latijns-Amerikanen een hele reeks instituten voorgeschoteld: kerk, televisie, regering, leger, politie, parlement, gerecht en politieke partijen. De vraag daarbij was: hoeveel vertrouwen heeft u in elk van deze instituten?

De kerk moet wat inleveren maar wekt nog altijd veruit het meeste vertrouwen, gevolgd door de televisie, de regering en het leger. Het opvallendste resultaat is dat de regering het leger achter zich laat. Het verschil is niet groot, maar het is wel voor het eerst in de vijftien jaar dat Latinobarómetro deze peilingen doet, dat de politici meer vertrouwen genieten dan de militairen. Meer nog, de regering is het enige instituut dat er al die jaren fors op vooruit is gegaan.

Nu al twee op drie Latijns-Amerikanen zeggen dat ze onder geen enkele omstandigheid nog een militaire regering zouden steunen. Die steun voor de democratie is het grootst in Costa Rica, waar maar liefst negen op tien mensen niet door militairen bestuurd willen worden. De twee grootste landen, Argentinië (67 procent) en Brazilië (64 procent) schommelen rond het Latijns-Amerikaanse gemiddelde. In Guatemala (42 procent) en Paraguay (45 procent) is de democratie het kwetsbaarst.

Honduras

Het groeiende vertrouwen in politici is des te opmerkelijker omdat de peiling in september en oktober werd afgenomen. Op dat moment was de regio nog veel sterker in de ban van de economische crisis, de Mexicaanse griep (AH1N1) en de staatsgreep in Honduras.

De gebeurtenissen in Honduras vormen eigenlijk de uitzondering die de regel bevestigt. Toen militairen president Manuel Zelaya op 28 juni 2009 in pyjama op het vliegtuig naar Costa Rica zetten, was het al 31 jaar geleden dat er nog een coup had plaatsgevonden in Latijns-Amerika.

In de jaren zestig en zeventig had de regio een abonnement op militaire staatsgrepen, vooral een gevolg van de politieke instabiliteit in veel landen en de vrees van Washington voor communistische invloeden in zijn achtertuin. Bekende voorbeelden zijn Brazilië, waar de generaals in 1964 João Goulart aan de kant schoven, Chili, waar Augusto Pinochet in 1973 hetzelfde deed met Salvador Allende, en Argentinië, waar Isabel Perón in 1976 moest wijken voor de militaire junta onder leiding van Jorge Videla. Pinochet was een van de langst regerende dictators in de regio; hij trad pas in 1990 af.

Chávez

Latinobarómetro legde de Latijns-Amerikanen nog een reeks andere stellingen in verband met de democratie voor. Onder meer: democratie is te verkiezen boven elke andere regeringsvorm. In de meeste Latijns-Amerikaanse landen kan een meerderheid van de bevolking zich daar vandaag in vinden. Dat is een groot verschil met tien jaar geleden, toen de economie zware klappen kreeg en het vertrouwen in de democratie in veel landen een dieptepunt kende.

Opmerkelijk is dat de score bij deze stelling in Venezuela het hoogst is. Maar liefst 84 procent van de Venezolanen vindt dat democratie beter is dan elke andere regeringsvorm. Dat is een vooruitgang van 20 procent ten opzichte van 15 jaar geleden. Maar of dat iets met de omstreden linkse president Hugo Chávez te maken heeft, is niet zeker. Nog maar 45 procent van de Venezolanen zegt immers dat het Chávez steunt, dat is een verlies van 20 procentpunt ten opzichte van 2006. Bovendien blijkt Chávez ook steeds minder populair bij de rest van de Latijns-Amerikanen, in tegenstelling dan andere leiders als Lula (Brazilië), Bachelet (Chili), Uribe (Colombia) en Calderón (Mexico).

Latinobarómetro, een onderzoeksbureau dat vanuit Chili opereert, neemt al vijftien jaar jaarlijks twintigduizend interviews af in achttien landen. Cuba zit daar niet bij.