Latijns-Amerika gevaarlijkste regio voor mensenrechtenverdedigers

“In 2019 zagen we een nieuwe aanval op de mensenrechten in een groot deel van de Amerika’s”, zegt Erika Guevara Rosas, directeur Amerika bij Amnesty International. “Intolerante en steeds meer autoritaire leiders namen hun toevlucht tot steeds gewelddadiger tactieken om te voorkomen dat mensen protesteerden of zich in veiligheid wilden brengen in een ander land.” 

“Maar we zagen ook dat de jeugd van zich liet horen en veranderingen in de hele regio eiste, wat op grote schaal bredere protesten losmaakte. Hun moed tegenover de wrede staatsrepressie geeft ons hoop en laat zien dat toekomstige generaties niet zullen worden geïntimideerd.”

Repressie in Venezuela

Vorig jaar ontstonden protestbewegingen, vaak geleid door jongeren, in landen als Venezuela, Honduras, Puerto Rico, Ecuador, Bolivia, Haïti, Chili en Colombia, meldt het jaarrapport. De overheid reageerde er vaak met repressie, zegt Amnesty.

Vooral in Venezuela was de repressie zwaar. “De veiligheidstroepen van de regering van Nicolás Maduro pleegden internationale misdrijven en ernstige mensenrechtenschendingen, waaronder buitengerechtelijke executies, willekeurige aanhoudingen en buitensporig gebruik van geweld, die misdaden tegen de menselijkheid zouden kunnen vormen.”

210 doden bij protesten

Ook in Chili brachten leger en politie demonstranten “opzettelijk verwondingen toe om afwijkende meningen te ontmoedigen. Ze hebben ten minste vier mensen gedood en duizenden zwaar gewond.”

In totaal stierven vorig jaar minstens 210 mensen bij protesten in Noord- en Zuid-Amerika: 83 in Haïti, 47 in Venezuela, 35 in Bolivia, 31 in Chili, 8 in Ecuador en 6 in Honduras.

Moorden in Colombia 

Latijns-Amerika was opnieuw de gevaarlijkste regio voor mensenrechtenverdedigers. Nergens zijn ze vaker het doelwit van selectieve moorden, criminalisering, gedwongen verhuizing en intimidatie.

Colombia was het dodelijkste land, met minstens 106 moorden, vooral van inheemse leiders, zwarte Colombianen en boeren. 

Mexico was een van de dodelijkste landen voor journalisten, met minstens 10 gewelddadige overlijdens in 2019. Mexico kende algemeen weer een recordaantal moorden maar ging door met zijn “mislukte veiligheidsstrategieën”.

Vuurwapengeweld in VS

Vuurwapengeweld blijft een van de grootste problemen in de Verenigde Staten. Daar waren vorig jaar opnieuw te veel wapens in omloop. “De wetten volstonden niet om die te volgen en te voorkomen dat ze in handen terechtkwamen van mensen die er schade mee konden aanrichten.”

De regering van Donald Trump heeft in januari 2020 de uitvoer versoepeld van aanvalsgeweren, wapens die met 3D-printers gemaakt zijn, munitie en andere wapens. 

In Brazilië heeft president Jair Bolsonaro de regels voor het bezit en het dragen van vuurwapens versoepeld.

Migranten en vluchtelingen

De voorbije jaren vluchtten bijna 4,8 miljoen mensen uit Venezuela, een record voor Noord- en Zuid-Amerika. Peru, Ecuador en Chili beperkten daarop de toegang tot hun land en stuurden Venezolanen terug die recht hadden op internationale bescherming, zegt Amnesty.

In de VS heeft de regering “het rechtssysteem misbruikt om wie de rechten van migranten verdedigde te intimideren, minderjarigen illegaal vastgehouden die geweld waren ontvlucht, en nieuwe maatregelen en beleid geïmplementeerd om de toegang tot asiel fors te beperken.”

Mexico probeerde Trump gunstig te stemmen door militairen in te zetten die moesten voorkomen dat migranten vanuit Centraal-Amerika de grens van Mexico met de VS bereikten.

Verbod op abortus

Het rapport signaleert voorts dat gendergerelateerd geweld wijdverbreid blijft in de regio. In de Dominicaanse Republiek werden prostituees vaak slachtoffer van verkrachting, mishandeling en vernedering door politieagenten.

Er is ook weinig vooruitgang geboekt inzake seksuele en reproductieve rechten van vrouwen. In El Salvador bijvoorbeeld blijft een totaal verbod op abortus van kracht.

Tegelijk ziet Amnesty International hier een sprankel hoop. Op 19 augustus werd in El Salvador Evelyn Hernández vrijgesproken van moord, “een overwinning voor mensenrechten en de rechten van vrouwen in El Salvador”. 

In 2016 beviel de toen 21-jarige Hernández thuis voortijdig van een zoontje. Het kindje overleed aan zuurstoftekort, maar Hernández werd gearresteerd en ervan beschuldigd abortus te hebben gepleegd. Het openbaar ministerie ging in beroep tegen de vrijspraak.