Laat het bos maar groeien: tropisch woud groter dan Mexico kan zichzelf herstellen

Ongeveer 215 miljoen hectare voormalig bos kan makkelijk en goedkoop hersteld worden, blijkt uit ons nieuwe onderzoek. Dit kan maar liefst 23,4 gigaton van de wereldwijde koolstofuitstoot in de komende drie decennia compenseren, het equivalent van vijftig jaar aan uitstoot van een land als Australië (zoals gemeten in 2023).

Cruciaal

Succesvol bosherstel op grote schaal is cruciaal om de klimaatverandering tegen te gaan en biodiversiteit te behouden. Daarvoor moeten we betaalbare manieren vinden om meer bomen in de grond te krijgen en te houden. Eén manier om dat te doen, is om bossen gewoon uit zichzelf terug te laten groeien. Die aanpak werkt lang niet overal, maar heeft in sommige gebieden wel veel potentieel.

Wereldwijd is 65 procent van het oorspronkelijke tropische woud verloren gegaan om plaats te maken voor menselijke ontwikkeling zoals landbouw, wegen en verstedelijking. Ontbossing heeft bijgedragen aan klimaatverandering en verlies van biodiversiteit. We hebben ook een zorgwekkende hoeveelheid verloren van wat onderzoekers ‘ecosysteemdiensten’ noemen, zoals schoon water dat door de natuur wordt geproduceerd.

Goedkoper

Herbebossen is een belangrijke strategie om de schade te herstellen. In ons artikel, gepubliceerd in Nature, hebben we gekeken waar natuurlijke regeneratie kan lukken dankzij de milieuomstandigheden.

Natuurlijke regeneratie is belangrijk, omdat het soms beter is dan handmatig bomen planten, want dat brengt kosten met zich mee van jonge boompjes, handarbeid, bemesting en onderhoud. Het gebruik van manuele technieken in aangetaste landschappen kan duur zijn. Het kan ook minder effectief zijn als het gaat om het herstel van de inheemse biodiversiteit en het goed functioneren van watersystemen.

Nee, dan is natuurlijke regeneratie een goedkoper alternatief. Dat betekent dat bossen op eigen kracht of met zorgvuldig geplande menselijke tussenkomst weer aangroeien. Natuurlijke herbebossing kost bijvoorbeeld tussen 12 en 3880 dollar per hectare, en heeft vaak een beter resultaat op langere termijn. Actievere methoden in de tropen kosten al snel tussen 105 en 25.830 dollar per hectare.

Studies hebben aangetoond dat het biodiversiteitssucces - dat wil zeggen een rijkere biodiversiteit en meer soorten - tot 56 procent hoger kan zijn wanneer natuurlijke herstelmethoden worden gebruikt in vergelijking met handmatig herbebossen.

Vijf landen

Maar tot nu toe was het niet altijd duidelijk waar natuurlijke regeneratie het best zou aanslaan. Dat heeft het moeilijk gemaakt om grootschalige natuurlijke regeneratieprojecten uit te rollen. Ons onderzoek pakt deze leemte aan: we hebben de beste gebieden geïdentificeerd.

We hebben ons gericht op tropische bosgebieden, vanwege hun belang. Hun biodiversiteit is ongeëvenaard en ze leveren enorme economische, culturele en recreatieve diensten aan mensen. Ze groeien ook veel sneller dan andere bostypes en veel grote tropische bossen zijn al geruimd en aangetast.

We keken onder andere naar hoeveel omringend bos er was, wat de afstand tot een bestaand bos bedroeg en hoeveel organische koolstof er in de bodem zat. Dit suggereert dat gebieden met een hoger niveau van landschapsdegradatie en intensief landgebruik minder kans hebben op natuurlijke regeneratie.

Maar we vonden geschikte milieuomstandigheden voor natuurlijke regeneratie in de Neotropen van Zuid- en Midden-Amerika, de Indomale tropen (met gebieden in Zuidoost-Azië, Maleisië en India) en in mindere mate op het Afrikaanse continent.

Tot 52 procent van deze natuurlijke regeneratie zou kunnen plaatsvinden in slechts vijf landen: Brazilië, Indonesië, China, Mexico en Colombia. Deze landen zouden dus uitstekende kandidaten zijn voor grootschalige natuurlijke regeneratieprojecten.

Gemeenschap betrekken

We ontdekten ook dat 29 andere landen elk ten minste één miljoen hectare hebben die op natuurlijke wijze herbebost zouden kunnen worden. En we identificeerden 400.000 hectare ontbost land met potentieel voor natuurlijke bosregeneratie in de Australische tropen.

De wereld heeft zich ambitieuze doelen gesteld om het areaal aan bosecosystemen tegen 2050 aanzienlijk te vergroten. Deze toezeggingen omvatten de Uitdaging van Bonn, om 350 miljoen hectare bos te herstellen tegen 2030, en doel 2 van het onlangs aangenomen wereldwijde Biodiversiteitsraamwerk, waarin wordt opgeroepen om tegen 2030 minstens 30 procent van de aangetaste ecosystemen te herstellen.

Voor landen met opkomende economieën zal dat niet mogelijk zijn met alleen actieve hersteltechnieken, al was het maar vanwege de kosten en haalbaarheid. Om te helpen bij deze wereldwijde taak, hebben we onze dataset openbaar gemaakt.

Natuurlijke regeneratie promoten blijft een grote uitdaging, vooral op land dat in privébezit is en door de gemeenschap wordt beheerd, omdat het kan betekenen dat er minder land beschikbaar is voor andere doeleinden.

Het is ook van cruciaal belang om lokale mensen op te leiden en te ondersteunen bij het telen, oogsten en verhandelen van producten die afkomstig zijn uit natuurlijk herstellende bossen. Dit kan helpen om zulke bossen in stand te houden en te laten groeien. Vandaag ontvangen landeigenaren en lokale mensen al betalingen om hun land te onderhouden en te voorkomen dat het ontbost wordt, maar we zien dat zulke benaderingen niet altijd duurzaam zijn op lange termijn.  

Op dit moment worden veel bossen gecontroleerd en beheerd door centrale of nationale overheden. Door lokale en inheemse gemeenschappen zeggenschap over hun bossen te geven, kan herstel worden aangemoedigd dat aan de lokale behoeften voldoet. Maar dat vereist passende technische ondersteuning en monitoring.

Rechtvaardig

Belangrijk is dat onze analyse niet bepaalt waar herstelactiviteiten wel of niet zouden moeten plaatsvinden. We laten alleen zien waar natuurlijke bosregeneratie mogelijk is of meer kans op slagen heeft. Ook wij vinden dat dat herstel zo rechtvaardig mogelijk moet gebeuren en met oog voor de behoeften van de lokale bevolking.

Het is een manier om grote bosgebieden goedkoop en effectief te herstellen, en biedt eigenlijk niets dan voordelen, voor het klimaat, de biodiversiteit, het reguleren van watervoorraden, het verminderen van erosie en het veerkrachtiger maken van ecosystemen.
Natuurlijk herstellen van bossen moet wel gebeuren naast het beschermen van intacte bossen en terugdringen van ontbossing.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.