Je brein onthult of je eenzaam bent of niet

Dat sociale banden van cruciaal belang zijn voor iemands mentale en fysieke welzijn is bekend. Maar hoe dat er in ons brein precies aan toegaat, was lang een raadsel. 

Onze hersenen blijken nu representaties van mensen te clusteren in drie verschillende groepjes: een voor zichzelf, een voor het eigen sociale netwerk, en een voor bekende mensen. Dat gebeurt in een hersenzone die als de mediale prefrontale cortex (MPFC) wordt aangeduid, de zone die geassocieerd wordt met het concept van het zelf.

Neurale gelijkenis 

Hoe inniger de band met iemand, hoe meer de representatie van die persoon op die van het zelf lijkt in de hersenen. Bij eenzame mensen ziet men minder neurale gelijkenis tussen zichzelf en de anderen. De afbakening tussen de drie groepjes was ook minder sterk.

Met andere woorden, hoe eenzamer mensen zijn, hoe minder gelijkend hun hersenen zijn als ze aan zichzelf en aan anderen denken, zeggen neuropsychologen van de Amerikaanse universiteit Dartmouth College in het Journal of Neuroscience.
fMRI-scanner

Voor het onderzoek gingen vijftig proefpersonen met een leeftijd tussen 18 tot 47 jaar in een fMRI-scanner. Vooraf was hen gevraagd vijf vrienden te noemen en die te rangschikken volgens de emotionele band die ze met elke persoon voelden. Hetzelfde moesten ze doen voor vijf kennissen. 

Tijdens de scan werd aan de deelnemers gevraagd om mensen te beoordelen op een aantal kenmerken: eerst zichzelf, dan de vrienden, de kennissen en ten slotte vijf bekende mensen. Ze moesten bijvoorbeeld aangeven hoe vriendelijk ze iemand vonden. De beoordeling bestond uit het geven van een score van 1 tot 4.

Dezelfde constellatie

De scans toonden sterke neurale gelijkenissen bij beoordelingen van zichzelf en die van vrienden. “Het is bijna alsof er een specifieke constellatie van neurale activiteit wordt geactiveerd als je aan jezelf denkt”, zegt hoofdauteur Meghan Meyer, directeur van het Dartmouth Social Neuroscience Lab uit. “Als je dan aan je vrienden denkt, wordt veel van dezelfde constellatie gerekruteerd. 

“Maar als je eenzaam bent, activeer je een redelijk andere constellatie als je aan anderen denkt dan wanneer je aan jezelf denkt. Het is alsof de weergave van jezelf door je brein meer los staat van die van andere mensen, wat overeenkomt met hoe eenzame mensen zeggen dat ze zich voelen.”

Eenzaamheid heeft een belangrijke impact op de gezondheid van mensen, blijkt uit steeds meer onderzoek. Eenzame mensen sterven gemiddeld vroeger. Eenzaamheid wordt dan ook wel eens het nieuwe roken genoemd: je eenzaam voelen heeft een vergelijkbare impact als tabak of overgewicht op de duur van je leven.