Internettijdperk vraagt om jonge leiders in Afrika (OPINIE)

Enkele dagen voordat de 82-jarige Algerijnse leider Abdelaziz Bouteflika werd afgezet, deed het land een laatste poging om de controle te houden: het volk werd afgesloten van internet. Een paar weken later eindigde het bewind van de 75-jarige Soedanese president Omar Hassan al-Bashir met een foto met vooral vrouwelijk demonstanten die viraal ging op socialemediaplatforms.

Er zijn overeenkomsten als je ziet hoe Afrikaanse leiders in de afgelopen maanden van hun troon gestoten werden. En die overeenkomsten zijn leeftijd en het internet.

De belangrijkste kandidaten bij de recente verkiezingen in Nigeria waren de zittende president Muhammadu Buhari (76) en Abubacar Atiku (72). Ze hebben iets gemeen met de Kameroense president Paul Biya, de Oegandese president Yoweri Museveni, de Equatoriaal-Guinese president Teodoro Obiang Nguema Mbasogo en veel andere leiders: ze zijn allemaal boven de zeventig.

Toch lijken ze nog van geen opstappen te willen weten. Sommige van deze leiders passen zelfs de Grondwet aan om aan te kunnen blijven, soms zelfs vanuit hun ziekenhuisbed in het buitenland.

Jonge bevolking

Slechts 5 procent van de Afrikanen is 65 jaar of ouder. Maar de verwachting is dat deze 5 procent de agenda bepaalt voor de pakweg 70 procent van de Afrikanen die jonger is dan 35 jaar. De gemiddelde levensverwachting in Afrika is tussen 61 en 65 jaar, wat betekent dat deze leiders, statistisch gezien, leven in geleende tijd.

Nu er steeds meer technologie beschikbaar komt voor de gemiddelde inwoner van Afrika, ligt de uitdaging voor het continent niet meer op het vlak van internettoegang. De vraag is nu vooral hoe deze technologie bijvoorbeeld het onderwijs en de gezondheidszorg kan verbeteren. We hebben leiders nodig die deze nieuwe technologie op waarde schatten en ermee om kunnen gaan.

Mobiele economie

Landen zoals de Democratische Republiek Congo, Equatoriaal-Guinea, Tsjaad en Mali staan erg laag op de Menselijke Ontwikkelingsindex van de Verenigde Naties. Deze landen behoren ook tot de landen waar 1 gigabyte internetdata het duurst is – ongeveer 10 dollar.

Ondanks deze kosten zijn er op het continent ook voorbeelden van hoe het internet mensenlevens verandert. De mobiele economie leverde Afrikaanse economieën in 2017 alleen al 150 miljard dollar op.

Maar de internetrevolutie in Afrika kampt met een bottleneck: bejaarde Afrikaanse leiders. De realiteit is dat zij opgegroeid zijn voor de opkomst van het internet. Het is duidelijk geworden dat moeite van deze generatie leiders om de internettechnologie te begrijpen, ernstige gevolgen heeft voor de burgers.

Belasting op sociale media

In juli 2018 voerde Oeganda een belasting in op sociale media en mobiele betalingen om zo de belastinginkomsten te verhogen en "roddel" tegen te gaan. Binnen een dag daalde het aantal transacties op sommige accounts met 60 procent. In december 2018 was Oeganda 5 miljoen internetgebruikers kwijt als direct gevolg van de belastingen. Door de sterke daling in het aantal overschrijvingen werden ook bedrijven geraakt in de landbouwsector, de overschrijvingen vanuit de stad naar familie op het platteland en de e-commerce.

Volgens het Global Network Initiative gaat tussen 0,4 en 1 procent van het dagelijks bruto binnenlandse product (bbp) van het land verloren door internetonderbrekingen. Dat is zo'n 6,6 miljoen dollar per 10 miljoen dagelijkse gebruikers.

Zimbabwe

Op 15 januari van dit jaar sloot Zimbawbe het internet drie dagen lang af in een poging een einde te maken aan publieke protesten. Volgens Netblocks, een organisatie die opkomt voor digitale burgerrechten, raakte deze blokkade zo'n 17 miljoen gebruikers en kostte ze de Zimbabwaanse economie ongever 17 miljoen dollar.

De grootste troef van Afrika ten zuiden van de Sahara is de jeugd. Er leven 420 miljoen mensen tussen 15 en 35 jaar oud. Iets meer dan 30 procent daarvan is werkloos, volgens cijfers van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank. Leiders zouden zich met zo'n jonge bevolking moeten richten op het transformeren van de Afrikaanse economieën, zodat jonge ondernemers succesvol kunnen zijn.

Ethiopië

De Ethiopische premier Abiy Ahmed is met zijn 42 jaar momenteel de jongste leider van Afrika. Hij  gelooft dat e-commerce en de digitale overheid belangrijker zijn dan een staatsmonopolie. Door de helft van het staatsbedrijf Ethio Telecom te verkopen, heeft hij laten zien bereid te zijn de sector open te stellen voor innovatie.

Natuurlijk is het niet zo dat jongere Afrikaanse leiders altijd goed toegerust zijn om hun land te moderniseren. De Rwandese president Paul Kagame heeft e-governance en innovatie verbeterd tot een punt waarop het land direct achter Mauritius is beland in een index van de Wereldbank over ondernemingsklimaat. Zijn jongere buurman, de 54-jarige Pierre Nkurunziza in Burundi, staat echter nog steeds tussen de minder presterende Afrikaanse landen. Hij kwam veertien jaar geleden aan de macht op 40-jarige leeftijd. Leeftijd op zich is dus niet per se bepalend, wel een jonge, naar buiten gerichte mindset.

Pensioenleeftijd

Veel Afrikaanse leiders zijn zich ervan bewust dat het internet mogelijkheden biedt om hun politieke controle te ondermijnen. Ze zien wat er in Algerije is gebeurd, waar activisten internet gebruikten in hun campagne tegen de 82-jarige president Abdelaziz Bouteflika.

Afrikaanse landen kunnen hun politieke leiderschap eenvoudig revitaliseren door politieke leiders maximaal te laten functioneren tot de wettelijke pensioenleeftijd voor ambtenaren.

In Nigeria won Buhari de verkiezingen. Met zijn 76 jaar is hij 16 jaar ouder dan de verplichte pensioenleeftijd voor Nigerianen in overheidsdienst. Abiy Ahmed in Ethiopië daarentegen, zal nog 13 jaar moeten werken voordat hij de leeftijd bereikt waarop hij in zijn land met vervroegd pensioen zou kunnen gaan.

Afrikaanse kiezers moeten zichzelf afvragen welk type leider het beste is toegerust om hun land de toekomst in te gidsen.

Selorm Branttie is strategisch directeur van mPedigree, een Afrikaanse dienst die consumenten via sms informeert over de authenticiteit van internetproducten