Indonesië pakt voedselcrisis aan met omstreden megaproject

Om de voorspelde voedseltekorten weg te werken, veroorzaakt door de beperkende maatregelen om de verspreiding van covid-19 tegen te gaan, heeft het Indonesische ministerie van Landbouw vorige week plannen aangekondigd voor een landbouwbedrijf van meer dan 164.000 hectare in de provincie Centraal Kalimantan.

Volgens een woordvoerder van het ministerie zullen er rijst, fruit en groenten worden verbouwd. Ook zullen er dieren worden gehouden.

Soeharto

Volgens berichten in de lokale media omvat het beoogde gebied land dat al is ontgonnen in de jaren negentig als onderdeel van een ambitieuze poging van voormalig president Soeharto om zelfvoorzienend te worden op vlak van rijst.

Het megaproject van de autocratische leider decimeerde grote delen veengebied op Borneo maar leidde uiteindelijk tot weinig resultaat wegens de ongeschikte veengrond.

Meer risico op brand

Arie Rompas van natuurorganisatie Greenpeace Indonesia, zegt dat als de nieuwe, uitgebreide boerderij er effectief komt, dat kan leiden tot verdere schade aan de turfgrond en algemene uitdroging van het land, waardoor opgeslagen CO2 vrijkomt en het risico op brand toeneemt.

“De regering herhaalt eenvoudigweg oude fouten en zal opnieuw ecologische chaos creëren”, zegt hij.

Giftige rook

Indonesië is de thuisbasis van de op twee na meest uitgebreide tropische bossen ter wereld en heeft meer dan 15 miljoen hectare veengebied – een gebied tweemaal zo groot als Ierland. Dit ecosysteem bevindt zich met name op de eilanden Sumatra en Borneo en in de meest oostelijke provincie Papoea.

Oude turfbodems zijn bijzonder brandbaar als ze droog zijn. Ze vormen de voornaamste plekken waar jaarlijks branden ontstaan die giftige rook door Zuidoost-Azië sturen, verantwoordelijk voor ademhalings- en andere gezondheidsproblemen.

De veenlanden bevatten enorme hoeveelheden CO2 in de vorm van organisch materiaal, dat zich in de loop van duizenden jaren heeft opgehoopt. Dit levert ook belangrijke voedingsstoffen voor plantengroei.

Als CO2 echter vrijkomt, bijvoorbeeld door vuur, komt het terecht in de atmosfeer waar het warmte vasthoudt. Dit veroorzaakt klimaatverandering.

Rijstproject

“Als de regering dit project blijft pushen, bouwen ze aan een sombere toekomst”, zegt Rompas.

De afgelopen twee decennia is het veenbos dat werd vrijgemaakt voor het megarijstproject dat op niets is uitgedraaid, grotendeels braak gebleven en veranderd in minderwaardig struikgewas, zegt klimaatwetenschapper David Gaveau.

Volgens Gaveau werd over een groot oppervlak een dikke laag veengrond vrijgemaakt voor het rijstproject. Maar dat is niet geschikt voor rijstteelt, aldus de klimaatwetenschapper. Ook de kweek van andere voedselgewassen is er grotendeels onsuccesvol gebleken.

“Deze regio is het epicentrum van bijna alle grote en ongecontroleerde veenbranden”, zegt Gaveau. Volgens hem is het eerder noodzaak om het land te herstellen, om meer vuurhaarden te voorkomen.

Voortijdige overlijdens

Na de intense veenbosbranden in 2015, die volgens onderzoekers tot 100.000 voortijdige overlijdens hebben veroorzaakt, heeft Indonesisch president Joko Widodo een agentschap opgericht in 2016 met als opdracht om ongeveer twee miljoen hectare vernielde veenbossen te herstellen. 

Milieuactivisten hebben afgelopen week dan ook fel geprotesteerd tegen de plannen voor de reuze boerderij, zeggende dat de overheid juist moet investeren in de heraanplant van bomen en andere gewassen die helpen om de vennen nat te houden, in plaats van er meer rijst te proberen verbouwen.

“Het aanplanten van ongeschikte gewassen op CO2-rijke ondergrond waarbij drainage vereist is, zou de al gigantische gezondheids- en klimaatcrisis enkel maar verergeren”, zegt Tezza Napitupulu, milieueconoom bij het World Resources Institute Indonesia.

“Voedselzekerheid en de toegang tot voedzaam eten kan ook worden gegarandeerd zonder het milieu onder druk te zetten”, zegt ze.

Bittere meloen en waterspinazie

Duurzame landbouw zou eerder inzetten op het kweken van inheemse soorten zoals bittere meloen, mango, sago (een zetmeelproduct gewonnen uit palmen en palmvarens) en waterspinazie. Deze zijn aangepast aan de specifieke omstandigheden van veengrond en hebben geen ingrepen nodig zoals het draineren van water om te kunnen groeien, zeggen klimaatdeskundigen.

Het ministerie van Milieu en Bosbouw was niet beschikbaar voor een reactie.

Dit stuk verscheen oorspronkelijk bij Thomson Reuters News Foundation.