'Hulporganisaties moeten transparanter worden'

Na de ramp in december van dat jaar reisden honderden hulporganisaties af naar Thailand, Indonesië, Sri Lanka en de Malediven. Met hulpgoederen en goede bedoelingen. De gigantische humanitaire inspanning was volgens een nieuwe studie “een demonstratie van de vaardigheden en kracht van veel niet-gouvernementele instellingen.” Maar er ontstonden ook zorgen over misbruik van hulpgeld, zegt het rapport ‘Debating NGO Accountability’.

Binnen enkele maanden kwamen er uit Sri Lanka klachten over corruptie bij de verdeling van hulpgoederen en gebrek aan politieke wil van de kant van de regering, waar het ging om het aanpakken van de crisis.

In Indonesië werd een coördinator van een ngo die was aangesteld om corruptie te bestrijden zelfs door de politie gearresteerd op verdenking van corruptie.

In een serie van zo’n dertig artikelen in Amerikaanse kranten kwamen ethische kwesties aan bod, zoals de “torenhoge salarissen van leidinggevenden” en overdreven reis- en kantoorkosten. Ook werden vraagtekens gezet bij de motieven van sommige zogenaamde humanitaire missies.

“Daaruit bleek dat er sprake was van belangenconflicten, falend beleid, dubieuze fondsenwervingpraktijken en gebrek aan transparantie”, zegt Jem Bendell, auteur van de studie die werd uitgevoerd in opdracht van de NGO Liaison Service (NGLS) van de Verenigde Naties.

Tony Hill, coördinator van de NGLS, wijst er op dat elf grote mensenrechten-, milieu- en sociale ontwikkelingsorganisaties vorig jaar juni hebben ingestemd met het eerste ‘global accountability charter’, wellicht mede als gevolg van het toenemend aantal schandalen waar hulpverleningsorganisaties bij betrokken zijn.
Tot de toegetreden organisaties horen ActionAid, Oxfam, Amnesty International, CIVICUS World Alliance for Citizen Participation, Transparancy International en Save the Children Alliance.

“Van diverse kanten zijn de afgelopen jaren zorgen geuit over de betrouwbaarheid van ngo’s”, zegt Hill in het voorwoord bij de studie. In veel delen van de wereld doen ngo’s meer werk dan ooit. Hun werk varieert van het bouwen van scholen en ziekenhuizen tot het zorgen voor water en opvang. Toch blijft het gebrek aan “verantwoordelijkheid” een groot probleem.

Verantwoordelijkheid afleggen op zichzelf is niet automatisch een goed ding, zegt Bendell. Belangrijker is volgens hem dat groepen verantwoordelijk kunnen worden gehouden door degenen die direct te maken hebben met de gevolgen van hun beleid.

Hij noemt in de studie onder meer het voorbeeld van de ngo Fifty Years is Enough, die kritisch is over het beleid van de Wereldbank, een internationaal financieel instituut waarin jaarlijks 25 miljard dollar omgaat. De Bank telt 8.000 betaalde werknemers.

Fifty Years is Enough, met drie betaalde werknemers en een klein budget, “moet zich tegenover de Wereldbank kunnen verantwoorden”, zegt Bendell. “Als er bij zo’n ngo fouten gemaakt worden met feiten en cijfers, dan valt er wat uit te leggen.”

Bendell vindt dat alle grote internationale ngo’s het global accountability charter moeten ondertekenen. Dat handvest biedt ngo’s volgens hem een basis om tot beter inzicht te komen in hun gemeenschappelijke doel en om geld beter te besteden.

Het handvest verbiedt corrupte handelingen, seksuele intimidatie, exploitatie en discriminatie en roept op tot het beschermen van klokkenluiders. Ondertekenaars worden ook geacht de relaties te verbreken met partnerorganisaties of individuen die betrokken zijn bij illegale of onethische praktijken.