HRW: Turkije-deal verergert psychische problemen bij asielzoekers

Uit onderzoek dat werd gedaan in mei en juni van dit jaar op het eiland Lesbos, blijkt dat de mentale gezondheid van duizenden migranten en vluchtelingen verslechtert. De onderzoekers maken melding van zelfverwonding, suïcidepogingen, agressie, angst en depressie. Dit zou veroorzaakt worden door het Griekse beleid deze mensen vast te houden op de eilanden, vaak onder slechte omstandigheden, om zo een snelle terugkeer naar Turkije te faciliteren.

"De psychologische gevolgen van oorlog, versterkt door de zware omstandigheden op de Griekse eilanden en de onzekerheid, zijn misschien niet zichtbaar als fysieke wonden, maar ze zijn niet minder levensbedreigend", zegt Emina Ćerimović, onderzoeker bij HRW. "De Europese Unie en Griekenland moeten onmiddellijk iets doen aan deze stille crisis om verdere schade te voorkomen."

Grotere onzekerheid

Duizenden asielzoekers, onder wie vrouwen en kinderen, zitten vast onder slechte omstandigheden. Er komen nog steeds nieuwe asielzoekers aan en de besluitvorming in Griekenland verloopt traag, zegt HRW.

De deal tussen de Europese Unie en Turkije, die werd getekend in maart 2016, verplicht Turkije om asielzoekers uit Griekenland terug te nemen als ze daar via Turkije beland zijn. In ruil daarvoor krijgt Turkije miljarden euro's van de EU.

Artsen zonder Grenzen, dat medische zorg op Samos en Lesbos verstrekt, verklaarde tegenover HRW dat er veel psychische problemen zoals depressie, angst en psychose voorkomen onder de asielzoekers. Ook is er met name sinds het begin van dit jaar sprake van een verhoogd aantal pogingen tot suïcide en zelfverwonding.

Hulpverleners zien een verband met de Turkije-deal. Die heeft grotere onzekerheid, slechtere omstandigheden in de opvangkampen, gebrek aan basisdiensten en gebrek aan informatie met zich meegebracht. Ook is er sprake van vertragingen in de asielprocedure, detentie, angst uitgezet te worden naar Turkije en gevoelens van hopeloosheid.

Kwetsbare groepen

Hoewel de langdurige procedure bijdraagt aan de stress bij mensen, moet die procedure niet versneld worden ten koste van de kwaliteit van het proces, zegt HRW. "De EU en de Griekse overheid moeten zoeken naar manieren om de waardigheid en menselijkheid van mensen die bescherming zoeken te herstellen, en factoren die psychologische schade berokkenen niet stimuleren", zegt Ćerimović.

Volgens cijfers van de Griekse overheid zijn er momenteel 12.873 asielzoekers op de Griekse eilanden. In december vorig jaar kwamen de EU en Griekenland een actieplan overeen, met maatregelen die de terugkeer naar Turkije moeten bevorderen. Zo worden sinds december geen uitzonderingen meer gemaakt voor kwetsbare groepen en mensen die in aanmerking komen voor gezinshereniging, als het gaat om het verlaten van de eilanden. Ook zij moeten daar hun procedures doorlopen.

In mei van dit jaar wees HRW erop dat de EU de Griekse autoriteiten en medische organisaties onder druk zet het aantal asielzoekers dat aangewezen wordt als "kwetsbaar", te verminderen. Hieronder vallen bijvoorbeeld gehandicapten, slachtoffers van marteling en andere risicogroepen. Als deze mensen niet als "kwetsbaar" worden erkend, hebben ze het moeilijk om de bescherming en hulp te krijgen waar ze wettelijk gezien recht op hebben, stelt HRW.