Hoe minder suiker eten ook de planeet gezonder kan maken (OPINIE)

Onze suikerverslaving neemt toe: wereldwijd is de consumptie van suiker in de afgelopen zestig jaar verviervoudigd. Suiker maakt nu zo’n 8 procent uit van al onze calorieën.

Dat klinkt misschien voedzaam, maar toegevoegde suikers zijn eigenlijk ‘lege calorieën’: ze bevatten geen voedingsstoffen zoals vitaminen of vezels.

Het resultaat zijn enorme kosten voor de volksgezondheid, met name vanwege obesitas. Volgens sommige schattingen zal in 2035 de helft van de wereldbevolking zwaarlijvig zijn. De consumptie van suiker met een vijfde verminderen zou in de VS alleen al 10,3 miljard dollar aan gezondheidskosten besparen.

Maar de gevolgen van suiker gaan veel verder dan gezondheid en geld. De teelt ervan gaat gepaard met heel wat milieuproblemen - zoals verlies van natuur en biodiversiteit, en watervervuiling door meststoffen en fabrieken. Toch kreeg suiker relatief weinig aandacht van de wetenschappelijke wereld, ondanks het feit dat het het meest geteelde massaproduct op aarde is.

Daarom onderzochten we in een recente studie de milieueffecten van suiker. We onderzochten ook de mogelijkheden om suiker in het dieet te verminderen tot aanbevolen niveaus, hetzij door de productie te verminderen,  of door de bespaarde suiker op milieuvriendelijke manieren te gebruiken.

Microben voeden

Minder suiker betekent meer land dat opnieuw verwilderd kan worden en zo koolstof kan opslaan. Dit is vooral belangrijk in tropische gebieden met grote biodiversiteit, waar vaak ook  de suikerproductie geconcentreerd is, zoals Brazilië en India.

Een andere, politiek meer aanvaardbare optie zou kunnen zijn om het product niet langer enkel in voeding te gebruiken, maar voor andere milieuvriendelijke doeleinden, zoals bioplastics of biobrandstoffen.

Maar uit ons onderzoek blijkt dat het grootste potentieel ligt de voeding van microben die eiwitten maken. Door bespaarde suiker te gebruiken voor deze microbiële proteïne zouden genoeg plantaardige, proteïnerijke voedingsmiddelen geproduceerd kunnen worden om 521 miljoen mensen te voeden. Als daarmee dierlijke eiwitten vervangen zouden worden, zou het ook enorme voordelen opleveren op het gebied van uitstoot en waterverbruik.

Als bijvoorbeeld kip ermee vervangen zou worden, kan de uitstoot met bijna 250 miljoen ton dalen. Als we rundvlees vervangen, worden de besparingen nog veel groter. Dat hoeft niet te verbazen, want suiker heet een veel lagere impact op het klimaat dan vlees.

Ethanol

Een ander alternatief is om bespaarde suiker te gebruiken voor de productie van bioplastic, en zo ongeveer 20 procent van de totale markt voor polyethyleen te vervangen. Of om biobrandstoffen te produceren, goed voor ongeveer 198 miljoen vaten ethanol voor transport.

Brazilië produceert nu al zo’n 85 procent van de ethanol wereldwijd en zij halen die uit suiker. In plaats van hiervoor meer suiker te moeten verbouwen, zouden we de ‘uitgespaarde suiker’ kunnen gebruiken. Deze schatting is gebaseerd op een scenario waarin we voedingssuiker terugbrengen tot het maximum dat in voedingsaanbevelingen staat (5 procent van de dagelijkse calorieën). De voordelen zouden nog groter zijn als we de suikerconsumptie nog verder kunnen terugdringen.

Suikertaks

Het klinkt als een grote win-win: minder suiker om obesitas te verminderen en het milieu te helpen. Maar deze veranderingen vormen een enorme uitdaging in een toeleveringsketen van suiker die zich uitstrekt over meer dan honderd landen en de miljoenen mensen die afhankelijk zijn van het inkomen uit suiker.

Nationaal beleid, zoals een suikertaks, is van cruciaal belang, maar ook internationale coördinatie is belangrijk in zo'n wijdvertakte toeleveringsketen. Duurzame landbouw staat deze week op de agenda op de VN-klimaattop in Azerbeidzjan (COP29). Duurzame suikerproductie zou een rol moeten spelen in deze wereldwijde gesprekken, gezien de vele milieuproblemen en kansen die een verandering in onze manier van suiker verbouwen en consumeren met zich meebrengt.

Wereldgezondheidsorganisatie

We stellen ook voor dat groepen landen zich verenigen in ‘suikertransitiepartnerschappen’ tussen producenten en consumenten. Die moeten het gebruik van suiker in ons dieet verminderen en gebruik in meer nuttige doeleinden stimuleren. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die heeft opgeroepen tot een vermindering van de suikerconsumptie, zou de coördinatie daarvan op zich kunnen nemen. Een deel van het geld om deze inspanningen te financieren zou zelfs kunnen komen van een deel van de besparingen op gezondheid in nationale begrotingen.

De manier waarop we suiker produceren en eten zal niet van de ene op de andere dag veranderen. Maar door andere toepassingen te onderzoeken, kunnen we duidelijk maken welke milieuvoordelen we nu mislopen. En we helpen beleidsmakers een efficiënt gebruik van hulpbronnen voor de industrie in kaart te brengen en tegelijkertijd de volksgezondheid te verbeteren.

--
Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.