Gelekte database toont massale mensenrechtenschendingen in El Salvador

Eind maart riep president Nayib Bukele de noodtoestand uit in El Salvador en verklaarde hij - na een toename van geweld - bendes zoals Mara Salvatrucha (MS-13) de oorlog. De Salvadoraanse veiligheidsdiensten begonnen aan een grootscheepse campagne van invallen en razzia’s, en verschillende grondwettelijke vrijheden werden opgeschort. Zo geldt het recht van vereniging voorlopig niet meer, en moeten mensen niet langer te horen krijgen waarom ze worden gearresteerd, welke rechten ze hebben en of ze toegang krijgen tot een advocaat.

Opkuis

Sindsdien is het aantal gewelddadige overlijdens in het land sterk gedaald, maar de opkuis gaat volgens critici gepaard met mensenrechtenschendingen op grote schaal. Zo zijn er sindsdien meer dan 60.000 mensen gearresteerd, maar velen daarvan krijgen volgens lokale waarnemers en Human Rights Watch geen eerlijk proces.

Volgens gelekte overheidsdocumenten van het Salvadoraanse ministerie van Openbare Veiligheid zijn tussen maart en augustus van vorig jaar 39.000 mensen opgepakt op beschuldiging van het misdrijf “onwettige vereniging”. Dat is een zeer vage en breed omschreven juridische term. Het aantal arrestanten dat daadwerkelijk beschuldigd wordt van geweld blijkt klein: slechts 0,3 procent van de arrestanten wordt bijvoorbeeld beschuldigd van moord.

Minderjarigen

Uit de documenten blijkt ook dat 1082 kinderen in voorlopige hechtenis worden gehouden. In het kader van de noodtoestand werd namelijk ook de leeftijd waarop jongeren strafrechtelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld verlaagd van 16 naar 12 jaar.

Verder bevestigt de gelekte database eerdere beschuldigingen van HRW en de lokale ngo Cristosal over overbevolkte gevangenissen. Verschillende strafinrichtingen, zoals de Mariona-gevangenis in de hoofdstad, huisvesten vier keer zoveel gedetineerden als de maximumcapaciteit.

Volgens de rechtenorganisaties wijst de gelekte informatie op een ernstig gebrek aan verantwoording bij de Salvadoraanse overheid en massale schendingen van het recht op een eerlijk proces. “Wij dringen er bij de regeringen in de regio op aan de openbare veiligheid te garanderen zonder een onrechtvaardig beleid te voeren”, aldus Noah Bullock, uitvoerend directeur van Cristosal.