Geen stroom betekent ook geen water in Zuid-Afrika

Vorig jaar was een echt rampjaar voor de Zuid-Afrikaanse stroomvoorziening, met blackouts op maar liefst 205 dagen. De oorzaak zijn constante pannes bij de verouderde steenkoolcentrales van staatsbedrijf Eskom, die al jaren kampen met gebrek aan onderhoud. 

De energiecrisis in het land escaleert al sinds april 2008, toen de eerste geplande stroomonderbrekingen werden ingevoerd. De jarenlange stroomonderbrekingen die daarop volgden, hebben ook van het waterbeheer in het land een hoge tol geëist.

Verschillende distributiebedrijven waarschuwen voor schade aan de infrastructuur. Zulke gevolgen kunnen ingrijpend zijn, want energie- en waterbeheer zijn nauw met elkaar verweven. Voor alle fases in het hele waterbeheer - van de bron en het transport tot bij gezinnen tot de riolering en waterzuivering - is elektriciteit nodig.

In een aantal steden, waaronder Johannesburg en Nelson Mandela Bay maar ook kleinere gemeenten, is het waterverbruik al drastisch beperkt.

Die incidenten - naast een groeiend aantal rioleringslekken -bieden de Zuid-Afrikanen een blik op wat de toekomst kan brengen als ze de stroomcrisis niet grondig aanpakken. Watertekorten en toenemende beperkingen zullen naar alle waarschijnlijkheid steeds vaker voorvallen.

Hoe het werkt

Voor de verwerking en distributie van water is elektriciteit nodig, bijvoorbeeld om water naar een watertoren te pompen, of van reservoirs naar de gebruiker. Als er geen backupsystemen voorhanden zijn, vallen die systemen bij een stroomonderbreking simpelweg uit.

Dat geldt ook voor waterzuiveringsinstallaties. Bij langere stroomonderbrekingen dreigt dan rioolwater in het drinkwatersysteem terecht te komen. 

De stroomonderbrekingen hebben als gevolg dat:

• De al gebrekkige en verouderde waterinfrastructuur nog meer beschadigd raakt. Kaapstad is daarvan een schoolvoorbeeld. Daar dreigt de hele watervoorziening in te storten als er niet wordt geïnvesteerd om de schade te beperken.

• De watervoorziening vertraagt of stopt. Als de pompen niet voldoende druk kunnen houden op de leidingen, dan kan raakt het water niet tot bij de consument. In Johannesburg kunnen  reservoirs bijvoorbeeld niet worden aangevuld tijdens de stroompannes. Dat leidde tot een gebrekkige watervoorziening, lage waterdruk en in sommige gevallen zelfs helemaal tot een langdurige uitval van de watervoorziening.

• Schade aan het rioleringssysteem door verouderde en defecte pompen. Zo zijn in Kaapstad en eThekwini al verschillende stranden gesloten door onaanvaardbare concentraties van de E. coli-bacterie.


De problemen door de stroomtekorten komen bovenop de al precaire staat van de waterinfrastructuur in het land. Er gaat steeds meer water verloren door de verouderende infrastructuur, zoals pijpleidingen die niet tijdig zijn vervangen.

Intussen blijft de vraag naar water groeien - er is gewoon niet genoeg om aan de vraag van verschillende sectoren en de consument te voldoen. Daar komt nog vervuiling bovenop, waardoor er minder water van voldoende kwaliteit is voor consumptie. 

En tot slot wordt de sector geplaagd door beschuldigingen van corruptie en wanbeheer.

Oplossingen?

Waterbedrijven erkennen dat de voorziening steeds vaker hapert. Ze vragen consumenten om tijdens lange pannes minder water te verbruiken en zo het risico voor de watervoorziening te verminderen, en te vermijden dat watertorens en reservoirs droogvallen. En ze leggen een watervoorraad aan om stroompannes van vier uur of langer de baas te kunnen. 

In sommige regio’s, zoals de stad Johannesburg, zijn er ook beperkingen opgelegd aan het waterverbruik. In Johannesburg zijn bij langere pannes ook mobiele generatoren ingezet.

Het National Energy Crisis Committee, dat onder het bureau van de president valt, heeft daarnaast verschillende maatregelen voorgesteld om de stroomcrisis te verlichten. De commissie stelt onder meer voor om energie te importeren uit de buurlanden of op te kopen van private producenten met een overschot. Ze pleit ook voor wetgeving die de goedkeuring en bouw van nieuwe stroomcentrales kan versnellen.


Het land heeft een duidelijke aanpak nodig om zowel de energie- als de watercrisis aan te pakken, en dat vraagt tijd. Het vergt ook politieke wil en het gebruik van de kennis en kunde van ervaren mensen binnen verschillende sectoren om tot een gezamenlijk en realistisch plan te komen. Alleen met een specifieke tijdslijn en doelstellingen kunnen beide crises - water en energie - opgelost worden.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.