Failliete nationale banken drijven jonge Libanezen naar cryptomunten

De Libanese cryptomunthandelaar Mario Awad vult de laatste details in van een deal ter waarde van 2 miljoen dollar met een belangrijke klant – compleet met een hotelverblijf en de belofte van een levendig avondje uit.

“Ik heb (beveiligings)agenten als klant; politici, media-persoonlijkheden, noem maar op. Iedereen koopt crypto”, vertelt hij tussen de aanhoudende telefoontjes door in zijn luxueuze flat met twee verdiepingen in de kustplaats Jbeil, ten noorden van Beiroet. “En in toenemende mate zie ik ook de gemiddelde burger, die probeert uit de bankencrisis te komen en zijn verliezen te beperken.”

De woonkamermuur van de jonge handelaar is versierd met een bitcoin-afdruk, een portret van de Maagd Maria en een poster van de Colombiaanse drugsbaron Pablo Escobar. Awad staat aan de top van een bloeiende markt voor cryptovaluta, aangejaagd door de ineenstorting van het financiële systeem van Libanon in 2019.

Lollars

De Libanese pond, die al meer dan twee decennia aan de Amerikaanse dollar is gekoppeld, kelderde in september van dit jaar in waarde: ervoor kon je nog voor 1500 pond een dollar aankopen; nu heb je daar 15.000 pond voor nodig.

Libanezen worden gedwongen om met een enorm verlies geld in ponden op te nemen of in Amerikaanse dollars uitgeschreven cheques af te nemen die vervolgens worden verkocht voor een fractie van hun waarde – momenteel ongeveer 20 procent.

Het herstelplan dat de regering in 2020 aan het Internationaal Monetair Fonds heeft voorgesteld, schatte de verliezen in het financiële systeem van Libanon op ongeveer 83 miljard dollar.

De technisch onderlegde jongeren van het failliete land wenden zich steeds vaker tot cryptovaluta om zichzelf te beschermen tegen de enorme waardevermindering van de nationale munt. Maar ook om geld het land in en uit te krijgen en te proberen de verliezen die ze hebben geleden enigszins goed te maken.

“Het is grappig als mensen zeggen dat crypto niet echt is. Want wat we in Libanon ontdekt hebben, is dat deze digitale valuta honderd keer echter is dan de lollars die we op de bank hebben staan”, zegt crypto-enthousiasteling Ahmad. Hij gebruikt de term die verwijst naar Amerikaanse dollars binnen het financiële systeem van Libanon.

P2P-markt

De 31-jarige Ahmad – die in de olie- en gasindustrie in de Arabische Golf werkt en alleen met zijn voornaam genoemd wil worden – zegt dat hij tienduizenden dollars aan spaargeld op de bank had staan toen de crisis toesloeg. Hij haalde in juni 2020 het leeuwendeel van zijn rekening en verloor daarbij ongeveer 60 procent van zijn spaargeld.

Via een vriend sloot hij zich aan bij een van de tientallen cryptovaluta-handelsgroepen die actief zijn op apps zoals WhatsApp en Telegram. De leden wisselen gedecentraliseerde digitale valuta uit in persoonlijke transacties, ook wel bekend als ‘P2P’.

Nadat hij zijn geld contant van de bank had gehaald, overhandigde Ahmad stapels biljetten aan een cryptohandelaar die de overeenkomstige hoeveelheid cryptovaluta naar Ahmads digitale portemonnee stuurde. De handelaar hield zelf een commissie in van tussen de 1 en 3 procent.

De meeste transacties die plaatsvinden in de crypto-chatrooms van Libanon variëren tussen een paar honderd en een paar duizend dollar aan zogenaamde stablecoins – zoals de tether, ook wel USDT genoemd. De waarde daarvan schommelt altijd rond de 1 dollar per eenheid.

Dit zijn in feite digitale dollars, en deze coins kunnen vervolgens worden verhandeld voor andere, meer speculatieve cryptomunten. Zoals de bitcoin, de eerste en bekendste cryptomunt, die in de nasleep van de wereldwijde financiële crisis van 2008 werd bedacht als een alternatief voor door de centrale bank uitgegeven valuta.

Een woordvoerder van de centrale bank van Libanon heeft niet gereageerd op herhaaldelijke verzoeken om commentaar op de omvang van de Libanese markt voor cryptovaluta of de wettigheid van de handel in cryptomunten in het land.

Anti-establishment

Zes crypto-handelaren vertellen dat er in Libanon elke dag voor miljoenen dollars aan cryptovaluta van eigenaar wisselen. Veel Libanese cryptogebruikers staan positief tegenover het anti-establishmentkarakter van digitale valuta: in dezelfde periode dat de Libanese pond in vrije val raakte, bewogen cryptovaluta zich naar recordhoogte.

De economische crisis van het land, waarschijnlijk een van de ergste sinds de jaren 1850, volgens een rapport van de Wereldbank van juni, wordt algemeen toegeschreven aan systemische corruptie en decennia van wanbeleid door een hechte heersende elite.

“De ontwikkelaars van bitcoin hebben zeker weten nagedacht over precies die dingen die hier gebeuren... Over corrupte instellingen met slecht monetair en fiscaal beleid dat leidde tot de waardevermindering van valuta’s”, zegt cryptovaluta-gebruiker Jad.

De 34-jarige muziekproducent uit Beiroet vertelt hoe hij cryptomunten kocht met het grootste deel van zijn spaargeld. “Ik doe eraan mee vanwege de revolutie... ik kan de beheerder van mijn eigen geld zijn en het in mijn zak, op mijn telefoon beschikbaar hebben.”

Ali Noureddine, een Libanese econoom bij het onafhankelijke nieuwsplatform Megaphone, zegt dat veel mensen die de handel in cryptovaluta in Libanon zijn ingestapt, worden gedreven door een ideologische weerstand tegen “een banksysteem dat niemand vertrouwt om zijn geld in te parkeren”.

Maar, zegt hij, cryptovaluta hebben zich in Libanon nog niet bewezen als een langetermijnalternatief voor door de staat gesteund geld, omdat de meeste bedrijven het niet accepteren en de volatiliteit ervan zorgt dat het nog geen betrouwbare waarde heeft – een van de belangrijkste functies van een valuta.

“Het is nog steeds vooral een handelsartikel om op te speculeren voor de mensen met een avontuurlijke inslag die denken dat ze binnen zes maanden winst kunnen maken”, aldus Noureddine.

Regelgeving ontbreekt

En hoewel cryptovaluta steeds populairder worden onder Libanezen, liggen ze juridisch gezien in een grijs gebied. “Het is een woestijn wat betreft regelgeving”, zegt het Libanese hoofd van een toonaangevende wereldwijde cryptobeurs, die op Twitter de naam CryptoLira draagt, maar anoniem wil blijven.

“Voor velen wordt dat als iets goeds gezien, omdat we niet in een land leven waar regelgeving en politici ons veel hoop geven – integendeel. Maar het schaadt de wijdverbreide acceptatie”, zegt hij.

Naast het verhandelen van cryptomunten ‘minen’ veel Libanezen ze nu ook. Dit energieslurpende proces omvat het creëren van cryptomunten door complexe rekensommen op te lossen die worden gebruikt om blokken van digitale valutatransacties vast te leggen en te verifiëren.

In een land dat wordt geteisterd door stroomstoringen kunnen crypto-miners toch opereren, dankzij een subsidie voor fossiele brandstoffen die de elektriciteit van Libanon tot een van de goedkoopste ter wereld maakt en het tot voor kort betaalbaar hield om particuliere dieselgeneratoren te laten draaien wanneer de stroom uitvalt.

“Er zijn mensen die genoeg diesel hebben gekocht om de generatoren maandenlang in werking te houden tegen zeer lage, gesubsidieerde tarieven”, zegt een lokale crypto-miner, die anoniem wenst te blijven.

Alternatief

In het licht van een stijgende werkloosheid zeggen Libanese miners dat het de moeite waard is om alles in het werk te stellen om cryptomunten te verkrijgen, omdat het een gemakkelijke en consistente bron van inkomsten biedt. “Zelfs al verdien je 10 dollar per dag, met een normale computer, dan is dat op dit moment een veelvoud van het minimumloon”, zegt de miner.

De mensen die voorop lopen in de crypto-boom in Libanon verwachten niet dit geld ooit de binnenkant van een Libanese bank zal zien. “Na wat we hebben meegemaakt, stop ik nooit meer een cent terug in een Libanese bank”, zegt Jad. “Je hebt een alternatief nodig – en het openen van een crypto-account is heel eenvoudig.”

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.