EU pakt VS aan over hoge invoerrechten Spaanse olijven

Op 1 augustus vorig jaar besliste Washington om meteen 35 procent invoerrechten te heffen op zwarte olijven van enkele Spaanse bedrijven, onder meer uit Sevilla. Het ging om zogeheten antidumping- en compenserende rechten.

“De Amerikaanse industrie wordt materieel geschaad als gevolg van gesubsidieerde invoer van zwarte olijven uit Spanje”, stelde het Amerikaanse ministerie van Handel.

Conflict naar WTO

Vorige week bracht de EU het conflict formeel naar het Orgaan voor Geschillenbeslechting van de WTO. Als er na zestig dagen geen akkoord is, kan de Europese Unie een speciaal panel vragen de zaak te onderzoeken en een advies uit te brengen.

Compenserende rechten (CVD’s) worden geactiveerd wanneer zekerheid bestaat over een financiële bijdrage (subsidie) door een regering of een overheidsorgaan van een lidstaat van de WTO.

Antidumpingrechten (ADD’s) neutraliseren dumpingmanoeuvres: men spreekt van dumping wanneer goederen op de markt worden gebracht tegen een lagere prijs dan de productieprijs.

Europese landbouwsubsidies

In hun vooronderzoek verwezen de Amerikaanse autoriteiten naar de voordelen die het EU-landbouwbeleid de Europese boeren oplevert. In de invoerrechten van 35 procent compenseert 15 procent de Europese subsidies en 20 procent de dumping.

EU-commissaris voor Handel Cecilia Malmström noemt de hoge tarieven die de Verenigde Staten Spaanse olijven hebben opgelegd, “niet gerechtvaardigd”. “We hebben deze zaak herhaaldelijk ter sprake gebracht bij onze Amerikaanse partners en samen met de Spaanse autoriteiten zullen we de belangen van EU-producenten krachtig blijven verdedigen”, zei ze in verklaringen die geciteerd worden in een rapport van de Internationale Olijfolieraad.

De Spaanse landbouwminister, Luis Planas, is tevreden over de gerechtelijke stappen die de EU nu heeft ondernomen. De Europese steun aan landbouwers is “verenigbaar met de regels van de WTO”, zegt hij.

Voedseltekort

Het concept van landbouwsteun in Europese landen ontstond toen er regelmatig periodes waren van voedseltekort en hongersnood als gevolg van plagen. Overheidssteun moest ook de landbouw helpen moderniseren.

Het panorama veranderde na de Tweede Wereldoorlog. De economie bloeide, en de EU werd opgericht. Maar het systeem van onrechtstreekse steun veranderde niet. Die bleef de productie bevorderen, wat ook de grootgrondbezitters meer inkomsten bezorgde.

Schade aan ontwikkelingslanden

Het leidde internationaal tot kritiek. De Europese hulp berokkende schade aan boeren in ontwikkelingslanden, die geen subsidies konden geven, klonk het onder meer.

De verschillende visies werden duidelijk tijdens de onderhandelingen van de Uruguay-ronde (1986-1994), die in 1995 leidden tot de oprichting van de WTO, en ook in de Landbouwovereenkomst van de WTO, waarin de aspiraties van de ontwikkelingslanden werden opgenomen.

De EU, die een succesvolle en welvarende gemeenschap is geworden, hield vast aan steun voor de plattelandssector. Alleen richtte ze haar middelen nu op achtergebleven regio's in nieuwe lidstaten, zoals Andalusië en Extremadura, twee Spaanse regio’s met veel olijfboomplantages. Ook schrapte de EU de exportsubsidies grotendeels.

Rechtstreekse steun

In 2003 hervormde de EU het systeem van indirecte steun. Er kwam rechtstreekse steun die losgekoppeld werd van de productie en zich op de producent richtte. Die moest zich laten leiden door de markt, volgens de heersende overtuigingen in die tijd.

In 2004 werden de subsidies voor gewassen en veehouderij uitgebreid naar mediterrane producten zoals olijfolie, en vier jaar later naar bananen, suiker, fruit, groenten en wijn.

Dit zijn de subsidies die de Verenigde Staten storen en die de discussie in de WTO hebben uitgelokt, met mogelijk een rechtszaak als gevolg.

Landbouwprotectionisme

Maar de geschiedenis van het landbouwprotectionisme houdt hier niet op. De Europese Unie verminderde haar subsidies, de indirecte steun, maar handhaafde nog een andere vorm van protectionisme. Ze hanteert zeer hoge invoertarieven voor landbouwproducten, met name voor vlees, vooral in Frankrijk en Ierland, en blijft onbuigzaam op dit punt.

Ook de Verenigde Staten doen aan landbouwprotectionisme: ze spenderen jaarlijks 12 miljard dollar aan steun, gericht op inefficiënte boeren in het Midwesten, een gebied met doorslaggevend politiek gewicht bij de vierjaarlijkse presidentsverkiezingen.