EU heeft twee nieuwe klimaatzaken aan het been

Twee milieuorganisaties, Climate Action Network (CAN) Europe en het Global Legal Action Network (GLAN), zetten door met hun Europese klimaatzaak. Ze menen dat de algemene klimaatambitie van de EU alarmerend ver verwijderd blijft van de 1,5 graad Celsius-limiet van het Parijsakkoord.

“Als de EU een geloofwaardige speler wil zijn, moet ze haar doelstelling opkrikken en tegen 2030 een reductie van minstens 65 procent realiseren", zegt Sven Harmeling, hoofd van de klimaatcampagne bij CAN Europe.

Technische details

“Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens had in april duidelijk gemaakt dat staten verplicht zijn om wetenschappelijk onderbouwde emissiedoelstellingen aan te nemen die consistent zijn met het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad Celsius”, verklaart Gerry Liston, advocaat bij GLAN.

“We hebben uiteengezet dat de 2030-doelstellingen van de EU niet steunen op de beste beschikbare klimaatwetenschap, een punt dat de Europese Commissie niet eens heeft betwist in haar verdediging. In plaats daarvan heeft ze geprobeerd om de zaak te laten verwerpen op basis van technische details”, aldus Liston.

Uitspraak in 2026

De klagers wijzen op een reeks juridische fouten in de 2030-doelstelling en de bijbehorende effectbeoordeling. Als gevolg daarvan, menen ze, zijn de jaarlijkse emissieplafonds voor elk EU-land in de sectoren 'gebouwen, landbouw, afval, kleine industrie en transport' - goed voor 57 procent van de totale EU-uitstoot - in strijd met de milieuwetgeving.

De eerste stap in deze zaak dateert van augustus 2023. Toen daarop bleek dat de Commissie niet van plan was om die jaarlijkse emissielimieten te herzien, trokken de ngo’s in februari van dit jaar naar de rechter. Ze hebben nu hun finale argumenten schriftelijk overgemaakt. Een hoorzitting bij het Gerecht zou in de tweede helft van 2025 kunnen plaatsvinden, met een uitspraak begin 2026.

Zwakke efficiëntienormen

Woensdag raakte ook bekend dat andere organisaties de EU voor de rechter dagen vanwege vervuilende vliegtuigen en schepen op de groene ‘taxonomie’, een lijst die in het leven werd geroepen om privé-investeringen te sturen in de richting van activiteiten met netto-nuluitstoot. Banken maken er bijvoorbeeld gebruik van.

Een coalitie van ngo’s meent dat de EU eind 2023 onwettig heeft gehandeld door regels in te voeren die het mogelijk maken een groen label te kleven op vliegtuigen en schepen die op fossiele brandstoffen varen als ze aan “zwakke” efficiëntienormen voldoen.

De organisaties trekken naar het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Het gaat om Opportunity Green, het CLAW Initiative for Climate Justice, de Belgische ngo Dryade en de Nederlandse ngo Fossielvrij.

“Vliegtuigen en schepen varen nog altijd op fossiele brandstoffen, en zijn daarmee extreem vervuilend”, aldus Fossielvrij. “De luchtvaart mengt inmiddels zo’n 1 procent alternatieve brandstoffen bij, maar ze vliegen nog steeds met ruim 99 procent fossiele brandstoffen. Nieuwe cruiseschepen varen vaker op vloeibaar gas, maar ook daarbij wordt veel CO2 uitgestoten en bovendien lekt daarbij veel van het zeer klimaatschadelijke methaangas.”

Fossiel gas en kernenergie

David Kay van Opportunity Green zegt aan Climate Home News dat de Europese Commissie “geen enkel bewijs heeft geleverd dat deze normen een 1,5 graad Celsius-pad ondersteunen”.

“Gezien de lange levensduur van deze schepen en vliegtuigen, zullen ze over 20 tot 25 jaar nog steeds in de lucht en op zee zijn. Het is gevaarlijk voor de taxonomie om investeringen daarheen te leiden,” voegt hij eraan toe.

De taxonomie ligt nog onder vuur van milieubewegingen die de greenwashing door sterk vervuilende industrieën hekelen. Greenpeace en een coalitie waaronder Client Earth en WWF dienden vorig jaar twee afzonderlijke klachten in bij het Europese Hof van Justitie over de opname van fossiel gas - onder specifieke voorwaarden en voor een beperkte periode - en kernenergie in de lijst van groene investeringen.

Deze zaken moeten nog worden behandeld en een uitspraak wordt niet voor 2025 verwacht.