Is El Salvador bereid om vrouwen met een miskraam te geloven? (Opinie)

Eerder deze maand werd Mayra Veronica Figueroa Marroquin (34) vrijgelaten uit de gevangenis waar ze een straf van dertig jaar uitzat voor wat volgens haar een miskraam was. Haar vonnis werd teruggebracht van dertig naar de vijftien jaar die ze al achter de tralies had doorgebracht.

In 2003, op 19-jarige leeftijd, werkte de jonge vrouw als huishoudster toen ze werd verkracht en zwanger raakte, maar vervolgens een miskraam kreeg. Ze werd veroordeeld onder het verbod op abortus in El Salvador – een van de meest strenge landen op vlak van zwangerschapsafbreking ter wereld.

Figueroa Marroquin is de tweede vrouw die dit jaar onder dergelijke omstandigheden uit de gevangenis vrijkwam. Eerder werd ook Teodora del Carmen Vasquez vrijgelaten, nadat ze al elf jaar van haar dertigjarige straf had uitgezeten. Ze hield altijd vol dat ze is bevallen van een dood kindje. Del Carmen Vasquez wachtte de andere vrouw deze week aan de poort van de gevangenis op om haar te ontmoeten.

Miskraam of moord

Sinds 1998 is abortus onder alle omstandigheden volledig illegaal in El Salvador, overeenkomstig Artikel 133 van de strafwet. Vrouwen wacht in de meeste gevallen tot acht jaar cel, maar als een rechter beslist dat de abortus in feite een "moord" is, riskeert de vrouw een veel hogere straf – tot maximaal vijftig jaar. Elke vrouw die een miskraam heeft, loopt een groot risico om te worden beschuldigd.

Zwangere vrouwen worden vaak in de steek gelaten door de openbare ziekenhuizen en lopen zo een verhoogd risico om te worden gearresteerd na een miskraam. Vaak hebben deze vrouwen het economisch moeilijk, wat het voor hen lastig maakt om private medische zorg te betalen.

Dat betekent dat ze geen goede behandeling krijgen als er iets misgaat tijdens hun zwangerschap, ze vaak gewoon niets doen en enkel maar hopen dat alles goed komt. Ook wenden ze zich soms tot onofficiële hulpverleners en brengen zichzelf niet zelden in fysiek gevaar.

De Alliantie voor de Gezondheid en het Leven van Vrouwen meldde eerder dat tussen 2000 en 2014 in totaal 147 vrouwen in El Salvador zijn beschuldigd van abortus. Dit jaar heeft de Associatie voor de Decriminalisering van Abortus, waarvan mijn organisatie ORMUSA lid is, geconstateerd dat er nog steeds 24 vrouwen in de gevangenis zitten op straffe van een "moorddadige" abortus. Deze vrouwen zijn allemaal veroordeeld omdat ze vergelijkbare dingen hebben meegemaakt als de twee vrouwen die recent werden vrijgelaten. Veel van hen zitten al jaren achter de tralies.

Niet alleen moeten we ervoor zorgen dat deze vrouwen worden vrijgelaten, ook moet de wet op abortus dringend gewijzigd worden. Het ministerie van Volksgezondheid schat dat er van 2005 tot 2008 bijna 20.000 abortussen hebben plaatsgevonden. Ongeacht of abortus legaal of illegaal is, het wordt nog steeds gedaan.

De veiligheid van vrouwen is een andere kwestie waar wel een verschil kan worden gemaakt. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat er jaarlijks 68.000 vrouwen sterven als gevolg van illegale en onveilige abortussen. Een aanzienlijk aantal van deze sterfgevallen kan worden voorkomen.

Abortus altijd verboden

El Salvador is een van de vier landen in Latijns-Amerika waar abortus onder alle omstandigheden is verboden – ook na verkrachting en wanneer de gezondheid van de moeder in gevaar is. Het is ook een van de gevaarlijkste landen ter wereld om een vrouw te zijn.

El Salvador heeft het hoogste percentage vrouwenmoorden wereldwijd: 15,9 moorden per 100.000 vrouwen. Tussen 2010 en 2017 werden in totaal 3138 vrouwen vermoord. Dit is geen land waar de fundamentele rechten van vrouwen hoog aanzien genieten.

We zijn echter hoopvol dat er stilaan iets verandert. De beslissing van het Hooggerechtshof om deze twee vrouwen vrij te laten is bemoedigend. Vorig jaar hebben ook de Verenigde Naties er bij El Salvador op aangedrongen om de discriminerende abortuswet te versoepelen, toch op zijn minst als er sprake is van een levensbedreigende situatie voor de moeder, een zwangerschap na verkrachting of incest, of bij een ernstige afwijking van de foetus.

We wachten nog steeds af of de parlementaire wet rond reproductieve rechten uit 2016 zal worden besproken en aangenomen – een voorstel tot hervorming van Artikel 133. In dit wetsvoorstel wordt abortus gedecriminaliseerd in de volgende gevallen: na verkrachting, verkrachting binnen het huwelijk, als er sprake is van vrouwenhandel, als de foetus heel waarschijnlijk zal sterven of wanneer het leven van de zwangere vrouw in gevaar is.

Ondanks het feit dat we veel bondgenoten hebben binnen het ministerie van Volksgezondheid en bij verschillende parlementariërs, blijft de weerstand bij religieuze groepen en sommige politici groot. Dit betekent dat we nog steeds een lange weg te gaan hebben.

Jeannette Urquilla is directeur van Organización de Mujeres Salvadoreñas por la Paz (ORMUSA), de Salvadoraanse partner van Donor Direct Action, een internationale vrouwengroep.