Druggebruik leidt tot hiv-epidemie in Oost-Europa

Momenteel wordt amper 2 eurocent per druggebruiker per dag geïnvesteerd in harm reduction, de aanpak van de negatieve gevolgen van het gebruik van drugs voor de gebruikers, hun omgeving en de samenleving. Dat bleek uit een rapport van de International Harm Reduction Association (IHRA) bij de opening van de conferentie Harm Reduction 2010 in het Britse Liverpool. Harm reduction-programma's geven druggebruikers bijvoorbeeld toegang tot methadon, schone naalden en bijstand.
"Uit ons onderzoek blijkt dat alles bijeen amper 160 miljoen dollar per jaar geïnvesteerd wordt in schadevermindering", zegt Gerry Stimson, directeur van de IHRA en professor-emeritus aan het Imperial College in London. "De inauguratie van Barack Obama als president kostte minstens dat bedrag."
Rusland telt naar schatting 1,6 miljoen intraveneuze druggebruikers (IDU's), waarvan meer dan de helft hiv-positief is. In het voorbije decennium vertienvoudigde het aantal hiv-infecties er van honderdduizend naar één miljoen.
Intraveneus druggebruik speelt een erg belangrijke rol bij de verspreiding van hiv. De kans op besmetting via een naald is drie maal zo hoog als via seksuele betrekkingen. In Bangladesh houdt 90 procent van de nieuwe hiv-besmettingen verband met druggebruik, in Rusland 66 procent en in Indonesië de helft.

Efficiënt

Er is volgens IHRA genoeg bewijs dat harm reduction bijzonder effectief is tegen illegaal druggebruik, misdaad en geweld. Dergelijke programma's houden druggebruikers gezonder en kunnen sommigen zelfs aan een baan helpen. De programma's zijn bovendien bijzonder kosteneffectief: elke euro bespaart de maatschappij naar schatting drie tot zeven euro.
Toch investeren de meeste landen veel te weinig middelen in harm reduction. "Overheden en zelfs filantropische organisaties zouden soms liever hebben dat de populatie druggebruikers gewoon verdwijnt", zegt Stimson. In zo'n negentig lage- en middeninkomenslanden heeft de hele populatie van druggebruikers dan ook geen enkele toegang tot hiv-preventiemiddelen zoals methadon. In zeventig landen is er geen uitwisselingsprogramma voor naalden.
China is wel een goede leerling, zo blijkt uit het IHRA-rapport. Het land heeft de voorbije jaren verschillende programma's opgestart. Ook Iran doet het verrassend goed en probeert andere landen ervan te overtuigen dat de programma's stroken met de Islamitische wet.
Rusland en buurland Oezbekistan staan daarmee in schril contrast. "Methadon is illegaal in Rusland en zelfs maar pleiten voor het gebruik ervan is illegaal", zegt Anya Sarang van de Andrey Rylkov Stichting voor Gezondheid en Sociale Rechtvaardigheid.
Lokale en internationale organisaties hebben al jaren geleden uitwisselingsprogramma's voor naalden opgezet, maar verschillende van die organisaties zijn al verboden door de Russische overheid. "Het Russische ministerie van Volksgezondheid noemt harm reduction inefficiënt, en ambtenaren zijn ervan overtuigd dat er geen probleem bestaat", zegt Sarang.
Niet alleen hiv rukt daardoor snel op. Ook resistente vormen van tuberculose zijn aan een opmars bezig. Intraveneuze druggebruikers met hiv lopen een bijzonder hoge kans om tuberculose op te lopen. Vooral de Russische gevangenissen staan bekend als broedstoven voor de ziektes in een land met het tweede hoogste aantal gevangenen ter wereld: zo'n miljoen gedetineerden.