Dit staat voor Europa op het spel bij de Amerikaanse verkiezingen

Experts beweren dat de stembusgang van 2024 de belangrijkste Amerikaanse verkiezing wordt sinds 1860. De meeste Europeanen zouden het daar ook mee eens zijn. Niet alleen de toekomst van de Amerikaanse democratie staat op het spel, ook de toekomst van de internationale orde sinds de Tweede Wereldoorlog.

De trans-Atlantische relaties zijn aanzienlijk verzwakt tijdens het presidentschap van Trump, enigszins opgewaardeerd onder Biden, en staan nu gevaarlijk dicht bij een nieuwe test als Trump terugkeert naar het Witte Huis.

De verkiezingen zijn zelf zeer onvoorspelbaar geworden. Met nog minder dan vier weken te gaan liggen Harris en Trump nek aan nek in de belangrijkste strijdstaten. Het oplaaiende conflict in het Midden-Oosten zal alleen maar meer onzekerheid toevoegen aan de laatste rechte lijn tot de verkiezingsdag.

De race van 2024 is heeft er al een bewogen rit opzitten, gekenmerkt door twee moordpogingen op Trump, zijn recente veroordeling voor een misdrijf en de plotselinge terugtrekking van Biden ten gunste van zijn vicepresident. Gezien de staat van dienst van Trump kunnen we ook het reële en angstaanjagende risico niet uitsluiten dat de verkiezingsuitslag wordt betwist als de marges dun zijn en geen van beide partijen toegeeft aan de ander.

Natuurlijk zal een overwinning van Trump op korte termijn meer directe negatieve gevolgen hebben voor de EU dan een presidentschap van Harris. Een tweede termijn van Trump zal de Amerikaanse democratie ondermijnen en leiden tot een mogelijk onomkeerbare verzwakking van de trans-Atlantische betrekkingen. De openlijke steun van Trump voor autocratische regeringen in Europa, zoals de Fidesz-partij van Viktor Orbán in Hongarije, zal ook de extreemrechtse partijen op het continent aanmoedigen en legitimeren.

In de komende vier jaar kunnen de banden tussen de VS en de EU sinds 1945 losser worden en zelfs  onherstelbaar worden verbroken. Europa zal de gevolgen het sterkst voelen op drie belangrijke gebieden: defensie, handel en klimaatbeleid.

1. NAVO en oorlog in Oekraïne: het grootste twistpunt

Een van de grootste twistpunten tussen de twee kandidaten is Trumps standpunt over de NAVO en zijn gebrek aan steun voor Oekraïne. Trump heeft beweerd dat hij de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur zou kunnen beëindigen, maar er is weinig vertrouwen dat een vredesplan van Trump met Rusland de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne zou beschermen.

Toen hij president was, dreigde Trump zelfs om helemaal uit de NAVO te stappen. Als hij dit zou doorzetten, zou hij tegenstanders zoals Rusland aanmoedigen en de Europese veiligheid in het algemeen bedreigen.

Harris daarentegen heeft haar onwrikbare steun voor de NAVO en Oekraïne getoond. Als zij het haalt, zou dit de veiligheidsarchitectuur blijven versterken die de Europese stabiliteit sinds de Tweede Wereldoorlog in stand heeft gehouden. Maar zelfs als Harris wint, moet de EU haar eigen afschrikkings- en defensiecapaciteit opbouwen en haar grote afhankelijkheid van de VS verminderen.

2. Handelsrelaties

De economische relatie tussen de EU en de VS is de grootste ter wereld: de handel tussen de twee blokken wordt jaarlijks op meer dan 1,3 biljoen dollar geschat. Ter vergelijking: de jaarlijkse handel tussen de VS en China wordt geschat op 758 miljard dollar. De VS hebben grote tekorten op beide handelsbetrekkingen.

In het licht daarvan heeft Trump een tarief van 10 procent op alle import beloofd, en nieuwe tarieven van 60 procent of meer op alle goederen uit China. Hij beschouwt de EU als een concurrent, net als China.

Er is geen reden om te denken dat Harris' aanpak zachter zal zijn – Biden is net zo hard geweest tegen de EU en Harris zal hoogstwaarschijnlijk zijn beleid voortzetten. In haar campagne lijkt ze zich ook tegen China af te zetten.

De EU zal dus in een lastig parket zitten, omdat ze geconfronteerd wordt met invoerrechten op haar export naar de VS en met druk van de nieuwe Amerikaanse regering om ook China hard aan te pakken. Ongeacht de verkiezingsuitslag bestaat er dus een reëel risico op meer concurrentie tussen de EU en de VS, waarbij elke partij waarschijnlijk met protectionistisch beleid zal reageren op tarieven die door de andere partij worden opgelegd.

Er zijn manieren om confrontaties over handel te vermijden of te verzachten, zoals in dialoog gaan via de EU-VS Handels- en Technologieraad (TTC) om geschillen de kop in te drukken  voordat ze plaatsvinden. De EU moet ook proberen de handelsovereenkomsten met andere partners zoals Mercosur en India te diversifiëren en veilig te stellen.

3. Klimaatbeleid

Tot slot is er het klimaatbeleid van de nieuwe Amerikaanse president. Trump heeft gezworen zich opnieuw terug te trekken uit het Akkoord van Parijs van 2015 als hij wordt herkozen. ‘The Donald’ heeft ook beloofd om de olie- en gasproductie te verhogen ("Drill, baby, drill!"). Deze maatregelen zullen het bijna onmogelijk maken om het doel van Parijs te halen om de opwarming van de aarde te beperken tot anderhalve graad.

Harris van haar kant is tijdens de campagne griezelig stil geweest over klimaatkwesties, wat ook een slecht voorteken is voor de Europese inspanningen om het klimaatprobleem aan te pakken.

Verandering op komst

Eén ding is duidelijk: of de volgende Amerikaanse president nu Trump of Harris heet, de Europeanen moeten begrijpen dat de trans-Atlantische betrekkingen al onherroepelijk zijn veranderd en dat de belangen en waarden van de EU niet meer helemaal op één lijn liggen met die van de VS.

Een regering-Harris zal misschien meer voorspelbaarheid brengen dan een presidentschap van Trump, maar voor hoe lang? En wat gebeurt er over nog eens vier jaar? Zoals Peter Baker, correspondent van het Witte Huis voor The New York Times, onlangs vroeg: “Is Trump de aberratie of is Biden de aberratie? Wie van hen is representatief voor waar de VS vanaf nu echt willen zijn?”

Europese staten moeten voorbereid zijn op een veranderde wereldorde waarin ze veel meer op zichzelf en andere potentiële bondgenoten (het Verenigd Koninkrijk, Japan, Zuid-Korea) vertrouwen dan op hun traditionele trans-Atlantische tegenhangers, ongeacht wie er op 5 november wint.

--

Deze analyse is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation