Dit is hoe je kopje koffie bijdraagt aan de klimaatverandering (OPINIE)

De consumptie van koffie zit al bijna dertig jaar gestaag in de lift. Elke dag worden wereldwijd naar schatting twee miljard kopjes koffie gedronken.

Die groeiende vraag heeft ook geleid tot meer diversificatie in de manier waarop koffie klaargemaakt worden, met onder meer koffiepads en capsules. De populariteit van die capsules verdeelt de meningen, omdat de wegwerpverpakkingen schadelijk zijn voor het milieu.

Als onderzoekers van de milieu-impact van producten en diensten, hebben we het vaak over de klimaatafdruk van koffie.Daarom besloten we de voetafdruk te bestuderen van de verschillende methoden om koffie te zetten, en wat blijkt? Capsules zijn niet de grootste klimaatschuldige.

De levenscyclus van koffie

Als je kijkt naar de uitstoot van een kop koffie, dan is de bereiding thuis maar het topje van de ijsberg.

Vooraleer je van zo’n kop kan genieten, heeft de koffie al heel wat stappen doorgemaakt, te beginnen met de koffieteelt in het zuiden, het transport, het koffiebranden en de vermaling. Daar komen nog activiteiten bij zoals water opwarmen, en de kopjes moeten ook nog afgewassen worden. Bij al die stappen worden grondstoffen gebruikt en broeikasgassen uitgestoten.

Om de afdruk van de verschillende methoden te bekijken, is het dus belangrijk om de hele levenscyclus in acht te nemen, van de productie van koffiebonen tot de industriële verwerking en verpakking, tot het maken van je kopje en de afval die dat oplevert.

Methodes vergelijken

We besloten dat verder te onderzoeken en deden een uitgebreide literatuurstudie naar het onderwerp. We Ingen uit van vier verschillende methoden om een kopje koffie van 28 centiliter koffie te zetten:

• Traditionele filterkoffie (25 gram koffie)
• Capsule koffie (14 gram)
• Cafetière (French press) (17 gram)
• Oploskoffie (12 gram)

Uit die analyse blijkt duidelijk dat traditionele filterkoffie de grootste afdruk heeft, vooral omdat er meer koffie nodig is om hetzelfde kopje te produceren. Het proces verbruikt ook meer elektriciteit om het water te verhitten en warm te houden.

Als de aanbevolen hoeveelheid koffie en water gebruikt worden, lijkt oploskoffie de meest milieuvriendelijke optie, dankzij de kleine hoeveelheid koffie per kopje, de relatief efficiënte waterkoker en het gebrek aan afval.

Maar: als er 20 procent te veel koffie gebruikt wordt en te veel water wordt opgewarmd (wat heel vaak het geval is), dan verdwijnt dat voordeel grotendeels en worden koffiecapsules de beste optie. Waarom? Omdat daarbij de optimale hoeveelheid koffie en water gebruikt worden.

In vergelijking met traditionele filterkoffie sparen capsules tussen 11 en 13 gram koffie uit. En dat maakt een verschil, want de productie van 11 gram Arabica-koffie in Brazilië stoot zo’n 59 gram CO2-equivalent uit. Dat is veel meer dan de 27 gram CO2-uitstoot die gepaard gaat met de productie- en afvalfase van de capsules. De cijfers tonen aan hoe belangrijk het is om niet teveel koffie te gebruiken of te verspillen.

Koffieteelt

Los van de methode om je kopje te zetten, is de koffieteelt veruit de meest vervuilende fase, goed voor 40 tot 80 procent van de totale uitstoot. Dat heeft verschillende redenen.

De koffieplant is een kleine struik die traditioneel in de schaduw van grotere bomen groeide. Maar de modernisering van de koffieteelt heeft geleid tot enorme plantages die blootgesteld zijn aan de zon. Dat vergt intensieve irrigatie en meststoffen (die bij hun productie grote hoeveelheden aardgas vergen) en gebruik van pesticiden.

De voetafdruk verkleinen

Toch kan ook de consument de voetafdruk van zijn of haar kopje koffieverbruik verkleinen. Door minder te consumeren natuurlijk, maar ook door zo zuinig mogelijk om te gaan met koffie en water bij het zetten van de koffie.

Systemen met koffiecapsules doen dat. Maar ook hier zit een addertje onder het gras: het gebruiksgemak van systemen met capsules kan consumenten verleiden om tot een verdubbeling van hun koffieverbruik, waardoor het milieuvoordeel natuurlijk verloren gaat. Consumenten moeten zich ook goed informeren naar de recyclage-opties voor de capsules, en vermijden dat ze op de afvalberg terechtkomen. Nog beter is kiezen voor herbruikbare capsules.

Als je geen groene stroom of zonnepanelen hebt, kan ook het afwassen van een kopje overigens een behoorlijk grote impact op het klimaat hebben. In de Canadese provincie Alberta bijvoorbeeld, waar de stroomproductie gebruik maakt van fossiele brandstoffen, stoot je al snel 29 gram CO2 uit. Aan de andere kant van het land, in de provincie Québec die veel waterkracht heeft, kost dat amper 0,7 gram CO2.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Om onze bijdrage aan de klimaatverandering te beperken, moeten we ons dieet aanpassen, en koffie vormt daarop geen uitzondering. Een betere manier kiezen om je koffie te maken en je koffieconsumptie beperken zijn deel van de oplossing.

Maar meer dan de helft van die klimaatafdruk heeft te maken met de producenten en verdelers. Zij moeten actie ondernemen om de ecologische en sociale impact van de koffieproductie te verminderen.

Uit ons onderzoek blijkt dat een gedegen analyse van de hele levenscyclus onze veronderstellingen soms onderuit kan halen. We moeten met een frisse en open blik durven kijken naar onze consumptiegewoonten. Verandering begint thuis.

-

Luciano Rodrigues Viana is doctorandus in Milieustudies, Charles Marty is adjunct-hoogleraar Biogeochemie, Jean-François Boucher is hoogleraar Eco-consulting en Pierre-Luc Dessureault is adjunct-onderzoeker, allen aan de Universiteit van Québec.

Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.