Digitalisering is te duur voor Zimbabwaanse boer

Elizabeth Siyapi (57) laat zich niets meer wijsmaken door gewetenloze tussenpersonen die te weinig betalen voor haar gewassen. Tegenwoordig controleert ze eerst via haar mobiele telefoon de actuele marktprijzen. Die mobiele telefoon is in Zimbabwe een essentiële digitale databank geworden.

“Als er dieren ziek zijn, wacht ik niet meer tot er een voorlichter langskomt. Dat kan dagen duren. Ik zoek op internet op wat ik moet doen”, zegt ze.

Siyaphi is een van de ongeveer 34.000 kleine boeren die collectief gebruik maken van twee mobiele oplossingen, Kurima Mari en Agrishare. De applicaties zijn ontwikkeld door het Duitse Welthungerhilfe, een particuliere hulporganisatie. Boeren kunnen er relevante informatie mee opvragen over markten, nieuwe technische ontwikkelingen, het weer en landbouwmaterialen en -machines huren.

Online machines huren

Tawanda Mthintwa Hove, hoofd digitale landbouw bij Welthungerhilfe Zimbabwe, zegt dat boeren Kurima Mari sinds 2016 gebruiken om goede landbouwpraktijken te leren en marktinformatie op te vragen. “Kurima Mari is offline beschikbaar. Daardoor hoeft geen data gekocht te worden. Een voorlichter actualiseert de app regelmatig en de updates worden gedeeld via bluetooth. Daardoor kost het de boeren niets”, legt hij uit. “Agrishare is een online-oplossing. Boeren kunnen deze app gebruiken om geschikte machines te huren en zelf machines te verhuren.”

Siyaphi gebruikt de apps nu drie jaar en zegt dat haar maïsopbrengst sindsdien sterk verbeterd is.

De huidige covid-19-maatregelen in Zimbabwe veroorzaken echter een lagere opbrengst, met name doordat er restricties zijn op het gebruik van water. Markten zijn nog toegankelijk via de app, meestal via direct contact tussen boeren. Maar het transporteren van de opbrengst naar de markt is problematisch vanwege lockdownmaatregelen. Die worden elke twee weken door de overheid geëvalueerd.

Hogere opbrengst

Hove zegt dat mobiele digitale technologie de kwantiteit en kwaliteit van de oogsten heeft verbeterd, met name omdat er zo betere informatie verstrekt kon worden over productiemethoden. Ook nieuwe contacten, weerberichten en efficiëntere systemen helpen de boeren hun opbrengst te verhogen en meer winstgevend te zijn.

In Zimbabwe werden in de afgelopen jaren meer digitale oplossingen geïmplementeerd. De Zimbabwaanse Farmers Union (ZFU) en Econet Wireless introduceerden Ecofarmer Combo. Dat programma biedt verzekeringen tegen schade door weersomstandigheden, real time weersinformatie per locatie, een tips aan 80.000 communal farmers, boeren die collectief werken.

Turning Matabeleleland Green is een digitaal programma dat in 2019 door de kerken werd gelanceerd. Het biedt weersinformatie op basis van satelliettechnologie en adviseert zo’n 2000 boeren via sms-berichten.

Digitale geletterdheid

Paul Zakariya, directeur van ZFU, zegt dat mobiele technologie het mogelijk maakt voor boeren om online betalingen te doen en informatie op te vragen die voorheen alleen beschikbaar was via flyers en bijeenkomsten.

Charles Dhewa van Knowledge Transfer Africa, het Zimbabwaans bedrijf dat eMkambo op de markt bracht, ook een digitale oplossing voor boeren, zegt dat mobiele applicaties niet alle boeren bereiken. “Een elite die beschikt over de juiste Android-telefoons profiteert er hier en daar van. Daarom hebben we eMkambo Nest ook niet als belangrijkste oplossing gepositioneerd op ons platform”, zegt hij.

Dhewa zegt dat, hoewel content belangrijk is, veel boeren en handelaren geen tijd en bandbreedte hebben om de vele beschikbare mobiele apps en digitale mogelijkheden uit te proberen. De kanalen hebben hun limiet bereikt en zijn te versnipperd. Daarnaast veroorzaken ze een informatiekloof tussen boeren.
Digitale geletterdheid en de hoge kosten van mobiele communicatie hinderen ook de winst die digitale technologie kan opleveren.

“De hoge kosten van mobiele betalingen verergeren de situatie. Mobiele technologie wordt daardoor meer een luxe dan een noodzaak”, zegt hij. “Betalen voor landbouwbenodigdheden via de telefoon is duurder dan op een andere manier.”

Preciesielandbouw

Zakariya zegt dat, ondanks de groei van digitale technologie in de landbouw, de boeren ICT nauwelijks gebruiken om hun agribusiness te verbeteren. Mobiele applicaties groeiden snel, maar het land is traag als het gaat om andere technologie en innovatie die noodzakelijk is om de landbouw naar een hoger plan te tillen.

Zo wordt er weinig gebruik gemaakt van gewasbeschermingstechnologie, bodemvochtsensoren, drones, precisielandbouw, moleculaire technologie, global positioning-systemen (GPS) en Geografische Informatiesystemen (GIS).

Volgens Zakariya zijn die geavanceerde technologieën te kapitaalintensief  voor de meeste boeren, zijn er nog meer boeren  die de kennis missen om deze systemen goed te kunnen gebruiken.

Dhewa zegt dat GIS in de toekomst meer te bieden heeft dan mobiele apps die informatie delen.

Helft gebruikt apps niet

Het Digitalisation of the African Agriculture Report 2018-19 constateert een significante groei in digitalisering in de Afrikaanse landbouw in de afgelopen tien jaar.
In 201 waren er 390 verschillende, actieve digitale oplossingen voor de landbouw, waarvoor zich in totaal 33 miljoen kleine boeren hadden geregistreerd. Ondanks de indrukwekkend groeicijfers, maakt echter slechts 42 procent van de geregistreerden geregeld of af en toe gebruik van dit soort apps.

Hove zegt dat boeren hard geraakt worden door de covid-19-maatregelen en dat de datakosten erg hoog zijn. Daardoor kunnen veel boeren hun productie niet kwijt en missen ze inkomsten. Tussenpersonen komen dan weer in beeld.

Sommige boeren weten nog afzetmogelijkheden te vinden via contactlijsten van boeren onderling in de apps, maar niet via de realtime markten.