De woestijn komt, de mannen gaan

Dorpschef Yaya Djouldé heeft zijn inwoners één voor één zien vertrekken: "De veehouders hebben groenere weiden opgezocht en de vissers zijn naar het noorden getrokken, naar het Meer van Tsjaad op negen kilometer van hier. Wie geen vast beroep heeft, is naar de stad getrokken." Overgebleven zijn de vrouwen, de kinderen en de ouderlingen.

De vrouwen, getekend door de armoede, proberen op de uitgedroogde en uitgeputte akkers aan de miserie te ontsnappen. Niet gemakkelijk in een streek waar het droge seizoen zeven tot acht maanden duurt en waar de gemiddelde temperatuur in de schaduw 45 graden in de schaduw is. In Ngouma en de andere dorpen van de provincie Maroua valt er sinds de jaren zeventig slechts 200 millimeter water per jaar. Het nationale gemiddelde in Kameroen is 1500 millimeter.

"Onze mannen en onze kinderen zijn één voor één weggegaan en laten ons hier alleen om te overleven", zegt de 41-jarige Chantal Moudeina, "Alleen al om water te halen zijn we elke dag acht kilometer onderweg, te voet." Chantal's heeft twee kinderen van 7 en 11 jaar oud. Ze maakt zich niet te veel illusies: wanneer er niets verandert, zullen ook zij vertrekken als ze oud genoeg zijn om te werken.

"De droogte is het belangrijkste probleem", analyseert ingenieur Martin Ndongmo van de provinciale afdeling van het ministerie van milieu, "Het gebrek aan water heeft de landbouwgronden onbruikbaar gemaakt. De mens heeft de natuur nog een handje geholpen door de bomen te kappen en overbegrazing."

De woestijnvorming verplicht veehoeders andere gebieden op te zoeken ,wat leidt tot conflicten met de landbouwbevolking. Andere gevolgen zijn voedselonzekerheid en ziektes door het gebruik van onzuiver water. In het uiterste noorden van Kameroen leven 25000 mensen op het randje van de hongersnood, zo schat het ministerie van Landbouw. De oprukkende woestijn kost de economie elk jaar 0,8 van het bruto binnenlands product.

Dorpshoofd Djouldé herinnert zich dat de boeren bij de eerste droogte in de jaren zeventig dijken bouwden om ervoor te zorgen dat het schaarse regenwater niet zomaar wegliep. De dijken bleken echter niet bestand tegen de winderosie. Tijdens het droge seizoen bedekken ze de akkers met stro om ze te beschermen tegen de zonnestralen. Zonder steun van de overheid en niet-gouvernementele organisaties begint de strijd tegen de woestijn telkens weer opnieuw, zucht het dorpshoofd.

De droogte staat al jaren bovenaan de agenda van de beleidsmakers in Yaounde. In het begin van de jaren zeventig werd een comité tegen de woestijnvorming opgericht, een commissie toe moest toezien op het gebruik van de weidegronden en een bureau dat moest toezien op het beheer van de graanstocks in tijden van schaarste.

Het ongenoegen van de burgerorganisaties is er niet minder om. "Je kan nog zoveel commissies oprichten, conventies ondertekenen of actieplannen uittekenen. Wanneer er geen geld op tafel komt en de overheid niet vastberaden handelt op het terrein, zal de woestijn voor nog meer onheil zorgen", zegt een verontwaardigde Pauline Akamba, lerares is Kousseri in het extreme noorden van Kameroen. IPS MDG1 MDG7 (MC/JS)