Cuba beschuldigt Trump van poging tot zachte staatsgreep

“Het lijdt geen twijfel dat het beleid van Trump heeft geprobeerd met geweld een regime-verandering uit te lokken, met zoveel mogelijk schade”, zegt de Cubaanse politiek analist Carlos Alzugaray. “Hij heeft het zowel met economische verstikking als met politieke destabilisatie geprobeerd.” 

Volgens hem ging het er “de Republikeinse regering voor een belangrijk deel om het politieke klimaat ten aanzien van Cuba te vertroebelen en te vergiftigen, met de hulp van activisten die in het zuiden van de (Amerikaanse) staat Florida wonen.”

Terroristische acties

Op 1 december gaf de Cubaanse nationale televisie informatie vrij over vermeende terroristische acties die sinds 2017 vanuit de Verenigde Staten tegen het eiland waren georganiseerd.

Volgens de zender hadden de mensen achter deze acties banden met enkele leden van de San Isidro-beweging (MSI). Die organiseerden in november een hongerstaking om de vrijlating van rapper Denis Solis te eisen, die tot acht maanden gevangenisstraf was veroordeeld voor minachting van een politieagent.

De hongerstakers werden in de nacht van 26 november uit hun hoofdkwartier in de buurt van Havana gezet. De overheid noemde hun actie een “farce” en een “mediashow”.

300 kunstenaars en intellectuelen

Als reactie op de MSI-actie verzamelden driehonderd kunstenaars en intellectuelen, voornamelijk jonge mensen, op 27 november aan het hoofdkwartier van het ministerie van Cultuur in Havana met het verzoek gehoord te worden door de overheid.

Het was een uitzonderlijke situatie. Dergelijke eisen worden meestal gekanaliseerd via structuren zoals vakbondsorganisaties. Niettemin gingen de autoriteiten de dialoog aan met zo'n dertig vertegenwoordigers van de groep. Ze bespraken zaken als de vrijheid van meningsuiting en ruimte voor kunstenaars en onafhankelijke kunst. 

Die actie had niets te maken met de MSI-agenda, zegt een intellectueel die deelnam aan de bijeenkomst maar anoniem wil blijven. Het ging veeleer om een afwijzing van de manier waarop culturele instellingen artiesten behandelen.

Eenzijdig

In een verklaring die vorige vrijdag (4 december) werd vrijgegeven, sloot het ministerie van Cultuur uit dat de dialoog wordt voortgezet. Het zei dat het de dag voordien “een schaamteloze e-mail” had gekregen waarin de groep “die namens iedereen is opgericht, eenzijdig probeert op te leggen wie, met wie en onder welke voorwaarden in dialoog zal gaan.”

“Door te proberen mensen op te nemen die zichzelf lang geleden hebben uitgesloten vanwege hun aanvallen op nationale symbolen, inbreuken en frontale aanvallen op de leiding van de Cubaanse Revolutie, onder het mom van kunst, hebben degenen die dit manoeuvre hebben uitgevoerd zojuist elke mogelijkheid tot dialoog verbroken”, aldus het officiële communiqué.

“De minister van Cultuur zal geen mensen ontmoeten die rechtstreeks contact hebben en financiering, logistieke steun en propaganda-steun ontvangen van de regering van de Verenigde Staten en haar ambtenaren. Evenmin zal hij contact hebben met de media die worden gefinancierd door Amerikaanse federale agentschappen.”

Deur niet helemaal gesloten

De deur werd echter niet helemaal gesloten. De jongste jaren hebben schrijvers, kunstenaars en filmmakers zowel via open brieven als via privégesprekken laten horen dat ze het niet eens waren met de censuur en met de beperkingen bij het maken en verspreiden van kunst.

“Voor de jongeren en voor al die kunstenaars die op 27 november samenkwamen voor het ministerie van Cultuur, die hun werk niet hebben gecompromitteerd door contacten met de vijanden van de Cubaanse natie, blijven de mogelijkheden voor dialoog open, wat altijd een praktijk van de culturele instellingen van de Revolutie is geweest”, staat in het communiqué.

Aanwezigheid van Amerikaanse zaakgelastigde

De San Isidro-beweging, die protesterende jonge kunstenaars, journalisten en academici groepeert, werd in 2018 opgericht na de publicatie van het controversiële wetsdecreet 349. Kunstenaars en intellectuelen vreesden dat het decreet censuur mogelijk maakte en de artistieke vrijheid beperkte. De overheid ontkende.

Op 28 november verklaarde Carlos Fernández de Cossío, directeur-generaal Verenigde Staten van het ministerie van Buitenlandse Zaken, mondeling aan de Amerikaanse zaakgelastigde Timothy Zúñiga-Brown dat Cuba van zijn land “of welk land dan ook, inmenging in interne aangelegenheden” niet zou toestaan.

Fernández de Cossío uitte zijn ongenoegen omdat de diplomaat meermaals San Isidro-acties had bijgewoond, “terwijl zijn ambassade wist dat er een politieke en sociale provocatie plaatsvond, en hij persoonlijk vervoer en ondersteuning bood (aan enkele van de vastende mensen).” Hij noemde dat “een ernstige schending van zijn functie als diplomaat en als hoofd van de missie”, aldus een nota van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Zachte staatsgreep

Officiële media in Cuba melden daarom dat hier een zachte staatsgreep of “vierde-generatieoorlogsvoering” in gang wordt gezet, met de bedoeling een klimaat van onbestuurbaarheid en sociale onrust te de creëren, en de val van de socialistisch georiënteerde regering te veroorzaken.

Deze media verwijzen onder meer naar de verspreiding via sociale netwerken van aansporingen tot burgerlijke ongehoorzaamheid terwijl er vernielingen plaatsvonden tegen de etalage van een winkel in Vedado, een dichtbevolkte wijk in de hoofdstad.

“Hoewel er geen alomvattend actieplan lijkt te zijn, lijdt het geen twijfel dat de huidige Amerikaanse regering het gebruik van geweld in Cuba heeft aangemoedigd”, zegt Alzugaray. “En het heeft dat gedaan door middel van provocaties van zijn diplomaten in Havana.”

Joe Biden

Nog volgens Alzugaray vermijdt de Cubaanse regering “dat het tot een breuk komt die het moeilijk maakt om terug te keren naar de dialoog en het normalisatieproces, wat het doel lijkt te zijn van de toekomstige regering van Joe Biden.”

De Democraat Biden, vicepresident in de regering van Barack Obama (2009-2017), de periode waarin het tot een diplomatieke dooi kwam tussen beide landen, wordt op 20 januari 2021 de nieuwe bewoner van het Witte Huis.

Tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde Biden de draad weer op te nemen en de bilaterale banden te herstellen. Maar hij pleitte er ook voor het embargo te handhaven dat Washington in 1962 tegen Havana heeft ingesteld en de netelige kwestie van de mensenrechten op Cuba niet uit de weg te gaan.

Financieringsbronnen

De huidige Republikeinse regering van de VS heeft meer dan honderd maatregelen genomen om de belangrijkste financieringsbronnen en brandstofbevoorrading van Cuba te verminderen. Dat heeft negatieve gevolgen voor de Cubaanse economie en voor de gezinnen.

De effecten van de Amerikaanse sancties in combinatie met de structurele problemen van de Cubaanse economie, het trage tempo van de economische hervormingen, de financiële insolventie en de gevolgen van de covid-19-pandemie, hebben tot een acuut tekort van producten en tot hoge prijzen geleid, wat het dagelijkse leven van een meerderheid van de bevolking nog meer onder druk zet.

Volgens analisten die door persagentschap IPS zijn geraadpleegd, wordt een openhartige en inclusieve dialoog steeds noodzakelijker om de conflicten op te lossen. De Cubaanse samenleving is zeer divers, de mondiale problemen worden steeds complexer en straks gaat de generatie die de revolutie begon met pensioen.

Communistische Partij

Van 16 tot 19 april 2021 houdt de Communistische Partij van Cuba (PCC), de enige legale partij in het land en volgens de grondwet de “georganiseerde voorhoede van de Cubaanse natie”, haar achtste congres. Het vijfjaarlijkse congres is de belangrijkste bijeenkomst van de partij.

In wat als “historische continuïteit” wordt aangekondigd, zal Raúl Castro dan zijn functie van eerste secretaris van de PCC overdragen aan president Miguel Díaz-Canel. Dat was zo aangekondigd in april 2018, toen Miguel Díaz-Canel als president werd aangesteld.

De generatiewissel zou tot andere sociale en politieke verhouding kunnen leiden. Het symbolische kapitaal van de nieuwe machthebbers zal dan namelijk niet meer hetzelfde zijn als dat van de vorige generatie, zeggen de experts.