Costa Rica is te afhankelijk van waterkracht

Op 100 kilometer van hoofdstad San José verrijst het grijze silhouet van de waterkrachtcentrale op de Reventazón-rivier, de grootste van Centraal-Amerika.

De centrale, met een capaciteit van 305 megawatt en een prijskaartje van 1,4 miljard dollar, ging in september vorig jaar van start. Een belangrijk moment voor de regering. Die wil “groene elektriciteit” voor alle 4,7 miljoen Costa Ricanen.

250 dagen zonder fossiele brandstoffen

Vorig jaar slaagde Costa Rica erin 250 dagen stroom te produceren zonder fossiele brandstoffen te verbranden. Dat kon dankzij de vele waterkracht- en geothermische centrales en het groeiende aantal windmolens.

Toch oogt de energietoekomst van het land niet rooskleurig, zegt ingenieur José Daniel Lara. “200 dagen schone elektriciteit is goed voor het imago. Maar het geeft de indruk dat alles opgelost is, en dat is verre van het geval.”

Het transport bijvoorbeeld – in het land rijden 1,5 miljoen voertuigen rond – heeft nog altijd olie nodig.

Amper zonne-energie

En de energiematrix klopt nog lang niet. Zonne-energie is goed voor amper 1 procent van de nationale stroomproductie. Het land hangt bijna volledig af van de rivieren en de neerslag.

Toch is de Costa Ricaanse prestatie sterk, geeft ook Lara toe. Minder dan een kwart van de elektriciteit die de mens wereldwijd produceert, komt van hernieuwbare bronnen. In Costa Rica zitten ze al twee jaar op rij aan 98 procent.

Maar dat heeft niets met groene intenties te maken, zegt hij. Midden vorige eeuw al ging Costa Rica zwaar inzetten op waterkracht, vooral een kwestie van energiezekerheid. Daardoor telt het land nu een vijftigtal waterkrachtcentrales, die 70 procent van de nationale stroom leveren.

Een van de nadelen van deze centrales is dat er lange hoogspanningsleidingen nodig zijn om de elektriciteit naar de steden te krijgen.

Laatste decennia weinig veranderd

Lara bestudeert in de VS, aan de Universiteit van Californië – Berkeley, hoe je nieuwe technologie voor hernieuwbare energie in elektriciteitsnetwerken integreert.

Costa Rica heeft zijn energiemodel de laatste decennia weinig veranderd, stelt hij. “We hebben het goed gedaan in het verleden en we plukken daar nog steeds de vruchten van, maar we weten niet wat er zal gebeuren in de toekomst.”

Costa Rica kan alleen maar zijn leidende positie handhaven als het nieuwe bronnen en nieuwe consumptiemodellen vindt en ook het energieverbruik voor transport aanpakt.

Eerste windmolen van Latijns-Amerika

Er kwam al een aanzet op het vlak van windenergie. De eerste windmolen van Latijns-Amerika kwam in Costa Rica. Vandaag is windenergie goed voor 10 procent van de nationale stroomproductie.

Geothermie is al enkele decennia goed voor 10 tot 15 procent van stroomproductie. Maar veel ruimte voor uitbreiding is daar niet meer.

En ook waterkracht zit aan zijn limiet, zegt Lara. Op de meeste rivieren die hiervoor in aanmerking komen, zijn ondertussen stuwdammen gebouwd.

World Future Energy Summit

President Luis Guillermo Solís beseft dat Costa Rica zijn energiematrix moet diversifiëren. Hij herhaalde dat vorige week nog eens op de World Future Energy Summit in Abu Dhabi, waar hij een van de hoofdsprekers was.

"We proberen de matrix te diversifiëren en geothermie-, zonne-, wind- en biomassa-installaties toe te voegen”, zei hij aan de plaatselijke krant The National. “Als we in de toekomst het water zouden verliezen, dan kunnen we zo onze matrix beter beheren.”

Een alternatief kan van de landbouwsector komen. Ingenieur Esteban Bermúdez, die landbouwbedrijven energieadvies geeft, bestudeert al jaren hoe je stroom kunt produceren op basis van afval van ananasplantages. Hij is ervan overtuigd dat dit afval hetzelfde potentieel heeft als suikerrietafval, dat nu al wordt gebruikt om stroom te leveren aan twee suikerfabrieken.

Maar wat ook de energiebronnen van de toekomst worden, veel zal ook afhangen van de toekomstige energieconsumptie van de Costa Ricanen, zeggen de experts. “Het probleem is dat we alleen met het aanbod bezig zijn en niet met de vraag”, zegt Bermúdez.