Chinezen investeren in omstreden stuwdammen in Argentinië

Een van de Argentijnse sleutelsectoren waarin China fors investeert, is energie. Een onderzoek van de Fundación Ambiente y Recursos Naturales (FARN, Stichting Milieu en Natuurlijke Hulpbronnen) bevestigt dat Argentijnse waterkracht-, nucleaire en olieprojecten in belangrijke mate op Chinese financiering draaien.

Amper 4 procent van deze investeringen gaat naar hernieuwbare energie, net een sector waarin het land een grote achterstand heeft. “Het grote doel van China is om zijn technologie en goederen te exporteren”, zegt María Marta Di Paola, onderzoeksdirecteur van de FARN. 

Omstreden stuwdammen

“Het staat bijzonder sterk op het vlak van waterkracht-, nucleaire en olie-energie. Omdat het zelf geen rivieren meer heeft waar het stuwdammen kan bouwen, zijn ze zo geïnteresseerd in de dammen op de Santa Cruz-rivier.”

China zit achter een controversieel project om twee gigantische dammen te bouwen in Patagonië, op de Santa Cruz. Het project werd opgestart tijdens de regering van Cristina Kirchner (2007-2015) en goedgekeurd door huidig president Mauricio Macri, ondanks sterke milieubezwaren.

Het gaat om een project van bijna 5 miljard dollar. De waterkrachtcentrales moeten een vermogen van 1310 megawatt opleveren.

Geen energietransitie

Dat China deze omstreden projecten financiert is niet de fout van China, zegt econoom Gustavo Girado, directeur van een postacademische cursus over hedendaags China aan de Nationale Universiteit van Lanús (Buenos Aires). “Het is Argentinië dat weigert te kiezen voor een energietransitie naar schone en niet-conventionele hernieuwbare bronnen.

“Zoals elk land met veel kapitaal is China geïnteresseerd in alle mogelijke zaken en neemt het wat het aangeboden wordt. In Argentinië participeert China trouwens ook sterk in het RenovAr-plan.”

Zonne- en windenergie

Met het RenovAr-plan wil de Argentijnse regering hernieuwbare energie een boost geven. Sinds 2016 heeft het ministerie van Energie 147 contracten ondertekend voor projecten voor hernieuwbare energie, meestal in zonne- en windenergie. De projecten, die momenteel worden ontwikkeld, zijn samen goed voor 4466 megawatt.

Argentinië wil in 2025 minstens 20 procent van zijn elektriciteit uit hernieuwbare bronnen halen; vandaag is dat ongeveer 30.000 megawatt. 

1,2 miljoen zonnepanelen

15 procent van de capaciteit die via het RenovAr-plan is toegewezen, wordt met Chinees geld gefinancierd.

Een van de opvallendste projecten in dat verband is het zonnepark Caucharí in de noordelijke provincie Jujuy. Op 700 hectare komen daar 1,2 miljoen zonnepanelen die in China zijn gemaakt.

Het project is begroot op 390 miljoen dollar. Daarvan zal 330 miljoen worden gefinancierd door de Eximbank, een Chinese staatsbank.

Kerncentrales

China zit ook achter de Argentijnse plannen om kernenergie te ontwikkelen. Vorig jaar zijn beide landen overeengekomen dat China de vierde en vijfde kerncentrale van Argentinië zal financieren, voor een totaalbedrag van 14 miljard dollar.

Maar deze maand kondigde Macri aan dat de bouw van de eerste centrale wordt uitgesteld. De president hoopt zo de Argentijnse schuldenberg niet nog hoger te laten worden en het hoge begrotingstekort te verkleinen.

Macri wil op die manier makkelijker een lening van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) krijgen. Die is nodig omdat een vertrouwenscrisis heeft geleid tot een massale kapitaalvlucht, waardoor de Argentijnse economie in ernstige problemen kwam.

30 miljard

China financiert nog vier andere waterkrachtcentrales en thermische centrales op aardgas.

Peking zegde tot nog toe 30 miljard dollar toe aan energie-investeringen in de derde economie van Latijns-Amerika.

Daarnaast investeert het ook miljoenen in andere sectoren, zoals infrastructuur, landbouw en mijnbouw.

“De Chinezen keken eerst naar hun eigen continent, vervolgens naar Afrika en sinds een paar jaar naar Latijns-Amerika”, zegt Jorge Taiana, de Argentijnse minister van Buitenlandse Zaken van 2005 tot 2010. “Aanvankelijk waren ze geïnteresseerd in landbouwproducten en mineralen, tegenwoordig zijn ze niet alleen de tweede grootste handelspartner van de regio maar ook een goede investeerder.”

George W. Bush

Taiana herinnert zich een opmerking van toenmalig Amerikaans president George W. Bush tijdens de top van de Amerika's, die in 2005 in het Argentijnse Mar del Plata werd gehouden. Latijns-Amerika weigerde daar toen de goedkeuring van een Vrijhandelszone van Amerika (FTAA) goed te keuren.

"Hij zei ons: ‘Ik begrijp niet waarom er zoveel om de FTAA te doen is. We zouden beter bespreken hoe we ons tegen China beschermen’.”

Voordelen of slachtoffer

Het zal van de beslissingen van Argentinië en de andere landen in de regio afhangen of ze voordeel halen uit de agressieve economische expansie van China of er het slachtoffer van worden, zegt Taiana.

“Directe buitenlandse investeringen zijn altijd gunstig. Het geheim zit ‘m in de voorwaarden die de ontvanger oplegt en in het ontwikkelingsplan dat hij voorlegt.

“Argentinië bouwde zijn spoorwegen bijvoorbeeld met Engels kapitaal. Alle spoorwegen kwamen daardoor samen in Buenos Aires, omdat ze alleen maar landbouwproducten naar de haven wilden vervoeren. Dat zijn de dingen die niet mogen gebeuren.”

Gletsjers

Milieuorganisaties zijn bijzonder kritisch over de plannen voor de stuwdammen op de Santa Cruz. De rivier ontspringt in het Nationaal Park Los Glaciares (De Gletsjers). De stuwdammen kunnen het waterpeil van het Argentinomeer veranderen. Aan de oevers van dat meer bevindt zich de Perito Moreno-gletsjer, een van de grootste toeristische attracties van het land.

Maar als de stuwdammen niet worden gebouwd, kunnen de Chinese banken zich ook terugtrekken uit spoorweginfrastructuurwerken die ze momenteel financieren in Argentinië, zo bepaalt een clausule in het contract voor de stuwdammen.

Druk van China

“Vroeger hadden we het over de druk van de Verenigde Staten, nu maken we dat mee met China”, zegt Hernan Casañas, directeur van Aves Argentinas, de oudste milieuorganisatie van het land.

“De dammen zijn een duidelijk voorbeeld van hoe economische druk de milieu-soevereiniteit van een land naar de achtergrond kan verdringen.”

In dat verband wijst Di Paola erop dat “China in Latijns-Amerika de plaats heeft ingenomen die voordien vooral door traditionele financiële instellingen zoals de Wereldbank of de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank werd bezet.

“Het probleem is dat het niet dezelfde waarborgen biedt en infrastructuurwerken kan beginnen zonder te voldoen aan de milieuvoorwaarden.”

Girado is het daar niet helemaal mee eens. “De kredietinstellingen leggen de landen die de kredieten ontvangen voorwaarden op, iets wat China niet doet. In die zin is het voordeliger.”