Chinese investeringen veranderen steden over de hele wereld (OPINIE)

Een gigantisch ontwikkelingsproject tovert de dokken van het oude Royal Albert Dock in East London om tot een gloednieuw zakendistrict. Het vormt als het ware een stad in de stad. Het zal 325.000 vierkante meter aan premiumkantoren herbergen voor Aziatische firma's gespecialiseerd in financiën en technologie.

In Kampala, Oeganda, vierden de autoriteiten in 2018 de eerste lading goederen uit de Indische Oceaan die van een ferry over Lake Victoria overgeladen kon worden op een trein naar de hoofdstad. Dit transportproject was het sluitstuk van het Central Corridor initiatief, dat het ingesloten land nu verbindt met Dar Es Salaam en de oceaan.

Om het meeste infrastructuurprojecten

Deze twee reuzenprojecten kaderen in het Chinese Belt and Road Initiative (BRI). China's ambitie om de wereldeconomie te herschikken, heeft geleid tot immense investeringen wereldwijd, van West-Europa tot Oost-Afrika en verder. Het land is bezig met wat wij in ons onderzoek Zijderoute- urbanisme noemen: de historische, transcontinentale handelsroute wordt deel van een wereldomvattend project om de steden van Zuid-Oost Azië, Oost-Afrika, Europa en Zuid-Amerika binnen het areaal van de Chinese economie te brengen.

Door te investeren in infrastructuur in en tussen belangrijke steden, verandert China het leven van miljoenen mensen over de hele wereld. Het initiatief heeft ook een nieuwe race veroorzaakt tussen de Verenigde Staten en China, die om het meest grootschalige infrastructuurprojecten opzetten en alle hoeken van de planeet verbinden.

Zijderoute-urbanisme

In deze geopolitieke competitie zal Zijderoute-urbanisme een belangrijke invloed uitoefenen op de ontwikkeling van de steden in de 21ste eeuw. Net zoals de oude Zijderoute ooit leidde tot de opkomst van steden als Herat (in huidig Afghanistan) en Samarkand (Oezbekistan), zal de BRI nieuwe investeringen met zich meebrengen, nieuwe technologie, infrastructuur en handelsrelaties in welbepaalde steden in de wereld.

Het BRI staat in zijn kinderschoenen, en het is nog lang niet onderzocht welke impact het zal hebben op het stedelijk landschap. Wat we wel weten, is dat het Chinese project onze steden enorm zal veranderen, in een mate die we niet meer hebben meegemaakt sedert het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Zijderoute-urbanisme selecteert heel precies bepaalde plekken in het stadsweefsel. Het focust op wat ver weg is eerder dan op nabijheid. Het kiest voor verre handelsroutes en voor wereldwijde circulatie van geld, goederen en kennis. Het BRI zal dus niet alleen impact hebben op infrastructuurwerken over de hele wereld. Het zal ook wereldwijd veranderingen met zich meebrengen voor stadsbewoners. Stadsbesturen moeten zich bewust worden van de uitdagingen die het Chinese BRI stelt. Ze zullen moeten schipperen tussen hun behoefte aan investeerders en de rechten van de burgers, de macht om hun eigen toekomst vorm te geven.

London calling

Ontwikkelingen in steden als Londen en Kampala illustreren die uitdagingen. In Londen is de Chinese investeerder Advanced Business Park het Royal Albert Dock aan het ombouwen – inmiddels herdoopt tot Asian Business Port – op een site die hij verkreeg voor 1 miljoen Britse pond in 2013, middels een sterk bekrittiseerde deal met de voormalige Londense burgemeester Boris Johnson. Dit infrastructuurproject zal naar schatting 6 miljoen Britse pond bijdragen aan de economie van de stad wanneer het af is.

Maar het project staat in scherp contrast met de omliggende gemeenschappen van East London, waar veel mensen onder de armoedegrens leven. Het wordt een hele uitdaging voor de autoriteiten en de ontwikkelaars om een goede relatie op te bouwen met de omwonenden door een open dialoog aan te gaan. Temeer gezien de context van grote stadsontwikkelingen zoals het Olympic Park uit 2012, dat weinig voordelen meebracht voor de locals.

Een corridor voor Oeganda

De Oegandese hoofdstad Kampala maakt deel uit van het Central Corridor project dat het transport en de infrastructuur tussen vijf landen moet verbeteren, met name Burundi, de Democratische Republiek Congo (DRC), Rwanda, Tanzania en Oeganda. Het project wordt gefinancierd door de regering van Tanzania middels 7,6 miljoen Amerikaanse dollar die ze leent van de Chinese bank Exim.

De groei van de nieuwe cargohaven Port Bell, aan de rand van Kampala, met moderne technologie en faciliteiten voor internationale handel, is een sleutelelement voor Oeganda's  toekomstvisie Vision2040.

Dat nationale plan alleen al voorziet in nog tien nieuwe steden, vier internationale luchthavens, een hogesnelheidsspoorlijn en een wegennet met meerbaanswegen. Terwijl deze stadsveranderingen aan de gang zijn, hebben inwoners van Kampala die al in moeilijke omstandigheden leven, nog meer onzekerheid over hun inkomens, onderdak en plaats in de stad.

Lokale bevolking ontheemd

Tijdens veldwerk voor ons lopende onderzoek naar Zijderoute urbanisme in 2017, zagen we hoe honderden huizen en handeltjes in de populaire wijk Namiwongo vernield werden, omdat een zone van 30 meter aan elke kant van de spoorweg diende vrijgemaakt voor de Central Corridor.

Aangezien Zijderoute-urbanisme onze globale infrastructuur en stadsruimtes nieuwe vorm geeft, zal de lokale bevolking ontheemd worden, wat de bestaande ongelijkheden vermoedelijk nog zal versterken. Het is cruciaal dat de stadsbewoners op democratische wijze inspraak krijgen in de evolutie van hun leefomgeving.

Bron: The Conversation