Algoritme nieuwste wapen in strijd tegen tbc bij kinderen

Algoritmen - reeksen computerinstructies die moeten worden gevolgd om problemen op te lossen - worden steeds vaker gebruikt in de gezondheidszorg om te voorspellen of een patiënt al dan niet ziek zal worden. Dat gebeurt door zijn gegevens te vergelijken met die van duizenden anderen.

Moeilijke diagnose

Dat kan een groot verschil maken bij tbc, waar tot nog toe een röntgenfoto van de borst of een slijmmonster nodig was om vast te stellen of een infectie overgaat in de dodelijke longziekte.

In 2020 werd volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijna twee derde van de tbc-gevallen bij kinderen onder de vijftien jaar niet gemeld of niet gediagnosticeerd en niet behandeld.

Ongeveer 226.000 kinderen en jongeren stierven in die periode aan de ziekte, die vooral de longen aantast.

“In landen met een hoge tuberculosegraad ontbreekt het artsen aan vertrouwen om de diagnose van tbc bij kinderen te stellen”, zegt Shakil Ahmed, hoogleraar kindergeneeskunde in Bangladesh. Hij schreef mee aan de studie in The Lancet Child and Adolescent Health, die het algoritme ontwikkelde.

Volgens het onderzoek zal het algoritme eerstelijnszorgverleners in gebieden waar tbc vaak voorkomt in staat stellen op tijd de juiste behandeling op te starten. Dat zal uiteindelijk levens redden.

Op basis van de resultaten van de studie beveelt de WHO in haar richtlijnen voor de behandeling van kinder-tbc sinds kort het gebruik van algoritmen aan om kinderen met mogelijke tbc te beoordelen.

Risicoscore

Ahmed, zelf voormalig tbc-commissaris in de regering van Bangladesh, zegt dat het algoritme moet worden opgenomen in nationale richtlijnen en door lokale artsen moet worden overgenomen.

“Dit vereist training en begeleiding van behandelende artsen, zowel fysiek als digitaal”, vertelt hij.

Een andere studie, die vorig jaar werd gepubliceerd in het tijdschrift Systematic Reviews, toonde aan dat ondervoeding, tekorten aan het BCG-vaccin dat tbc voorkomt, en co-infectie met hiv allemaal factoren zijn die tbc-symptomen bij kinderen verergeren.

Tbc opsporen bij kinderen is allesbehalve evident. Slijmmonstens bevatten vaak maar een klein aantal bacteriën, en om een staal te nemen is een ingreep vereist. Dat kan enkel in gespecialiseerde ziekenhuizen.

Het algoritme daarentegen werkt doeltreffend op basis van input zoals symptomen, resultaten van het klinisch onderzoek, röntgenfoto's van de borst en de geschiedenis van blootstelling aan een eventuele besmetting.

Op basis van die parameters genereert het algoritme een risicoscore, waardoor zorgverleners betere beslissingen kunnen nemen over de behandeling.

4700 kinderen

Om het algoritme te ontwikkelen bekeken de onderzoekers de medische gegevens van meer dan 4700 kinderen jonger dan tien jaar die op longtuberculose waren onderzocht. Dat gebeurde in 12 landen, waaronder Vietnam, Kenia, Oeganda en Bangladesh.

Er werd een puntensysteem ontwikkeld om symptomen zoals langer dan twee weken durende koorts, hoest en gewichtsverlies gewicht te geven en te bepalen wanneer met de behandeling moet opstarten.

Agnimita Giri Sarkar, kinderarts aan het Institute of Child Health in Kolkata, India, die niet bij de studie betrokken was, zegt dat het algoritme nuttig kan zijn als hulpmiddel om te bepalen welke gevallen het ernstigst zijn en het eerst zorg nodig hebben.

“Zelfs in landen met veel middelen zal het algoritme een groot aantal verdachte kinderen behoeden voor overmatig onderzoek”, zegt ze. “En in een omgeving met beperkte middelen heeft het als bijkomend voordeel dat er geen middelen verloren gaan.”

Moeilijk moment

De ontwikkeling van het algoritme is een opsteker op een moeilijk moment in de strijd tegen tbc.

De covid-19 pandemie plus aanhoudende crises zoals conflicten, voedselonzekerheid en klimaatverandering hebben jaren van vooruitgang ongedaan gemaakt, aldus de WHO. Vorig jaar meldde de VN-organisatie voor het eerst in bijna twee decennia een toename van nieuwe gevallen, meer resistentie tegen geneesmiddelen en sterfgevallen.

“De ontwikkeling van gemakkelijk te gebruiken, goedkope instrumenten om snel kinderen met tbc te identificeren is van cruciaal belang”, legt Amita Gupta uit. Zij is directeur van de afdeling infectieziekten aan de Amerikaanse Johns Hopkins University School of Medicine. “Onze huidige diagnostische instrumenten blijven jammerlijk ontoereikend en zijn vaak niet gemakkelijk toegankelijk op de plaatsen waar ze het meest nodig zijn.”

“Dit zijn precies het soort benaderingen en hulpmiddelen die we nodig hebben om tbc sneller op te sporen en te behandelen in eerstelijnszorgomgevingen met een hoge tbc-druk.”

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner SciDev.