Afrikaanse ouderen aan hun lot overgelaten in pandemie

Uit de enquête van SGA Africa bleken factoren zoals sociale bescherming, gezondheidszorginfrastructuur en de algehele omgang met ouderen over verschillende sectoren heen, overal tekort te schieten. Dit heeft bijgedragen aan een jammerlijk gebrek aan beleid ten aanzien van de vergrijzende bevolking in de betreffende Afrikaanse landen.

Afgelopen donderdag organiseerde SGA Africa een tweede webinar over de rechten van ouderen in Afrika met de focus op de ‘Inclusie van ouderen in de covid-19- beleidsrespons en de ontwikkelingsagenda's’.

“Al voor de uitbraak van covid-19 werd er onvoldoende voorzien in de behoeften van ouderen in verschillende Afrikaanse landen”, zegt Emem Omokaro, covoorzitter van SGA Africa, in een reactie na het webinar.

“Helaas heeft de covid-19-pandemie de bestaande gezondheidsuitdagingen verder verergerd doordat de aandacht van de overheid verschuift naar de beheersing van de pandemie. Hierdoor is de verwaarlozing van ouderen nog verder toegenomen.”

Wat was de bedoeling van dit webinar?

Emem Omokaro: “Covid-19 is een wereldwijde gezondheids-, sociale, economische en psychosociale pandemie die overal ter wereld tot oversterfte heeft geleid bij de oudere bevolking. De SGA Africa-enquête over de impact van maatregelen tegen covid-19 in Afrika bracht sociale onrechtvaardigheid, toenemende ongelijkheid en inadequate, of in sommige landen zelfs onbestaande, infrastructuur voor gezondheidszorg aan het licht.

“In Afrika is de impact daarvan nog intenser omdat er een systematische tendens is om ouderen te vergeten. Door covid-19 kunnen we ons niet veroorloven om door te gaan zoals gewoonlijk. De fundamentele vraag voor SGA Africa werd dus: wat kunnen we anders doen?

“Hoe beïnvloeden we ministeries, overheidsinstellingen, agentschappen en organisaties bij hun interventie-inspanningen? Hoe kunnen we compassie stimuleren en politieke beslissingen beïnvloeden met doorgedreven onderzoek en data? We willen Afrikaanse lidstaten ertoe bewegen om gemeenschappelijke structuren op te zetten rond beleidsmaatregelen gericht op ouderen.”

Hoe erg is de oudere bevolking in de achttien onderzochte Afrikaanse getroffen door covid-19?

Omokaro: “Enkele van de problemen waarmee ze te maken kregen zijn: slechte toegang tot medische zorg, misbruik en geweld, gebrek aan sociale bescherming voor ouderen, gebrek aan onderzoek en informatie over ouderen, het feit dat de stem van ouderen niet wordt gehoord, toegang tot dienstverlening inzake de verdeling van voeding, leeftijdsdiscriminatie , gebrekkige distributie van palliatieve middelen en onvoldoende empathie voor ouderen.

“Concreet betekent covid-19 het volgende voor ouderen: een verhoogd sterftecijfer; ouderen met reeds bestaande gezondheidsproblemen die geen toegang hebben tot gezondheidszorg; verwaarlozing en mishandeling van ouderen in verzorgingstehuizen en andere instellingen; meer gevallen van misbruik; isolatie, verwaarlozing en eenzaamheid als gevolg van de sociale afstandsregels. De sociale beschermingsmogelijkheden werden ook zwaar getroffen en soms waren er onvoldoende noodzakelijke middelen die tijdig bij ouderen geraakten als gevolg van de lockdowns.”

Welke invloed heeft onvoldoende gericht beleid met betrekking tot covid-19 op de vergrijzende bevolking in Afrika? 

Omokaro: “Oudere mannen en vrouwen kunnen perfect gezond zijn, ook al kan hun stofwisseling trager verlopen, hun kracht afnemen en kunnen mentale activiteiten veranderen. In gunstige omgevingen zullen deze veranderingen echter nauwelijks merkbaar zijn, en kan ouderdom vaak betekenen dat het leven verbetert en ouderen gelukkiger zijn.

“Covid-19 is meer dan alleen een gezondheidscrisis. Het is een aanval op de kern van de menselijke samenleving, aangezien het de ongelijkheid, uitsluiting, discriminatie, xenofobie, kwetsbaarheden van mensen en wereldwijde werkloosheid op middellange en lange termijn zal vergroten. Het treft alle segmenten van de bevolking maar is bijzonder schadelijk voor mensen in kwetsbare situaties, zoals mensen in armoede, ouderen, personen met een handicap en vluchtelingen.”

Hoe hebben de regeringen gereageerd op de specifieke behoeften van ouderen? 

Omokaro: “Er waren verschillende reacties. Sommige Afrikaanse landen, waaronder Togo, de Democratische Republiek Congo en Madagaskar, gaven aan dat hun landen niet veel vooruitgang hebben geboekt op vlak van de ontwikkeling van specifieke programma's voor ouderen.

“Enkele Afrikaanse landen die dat wel hebben gedaan zijn Rwanda, Kenia en Zuid-Afrika. Deze landen hebben onder meer gewerkt rond maatregelen inzake de sensibilisering van sociale afstand, ze hebben diensten opgezet rond de bedeling en de bereiding van voedsel aan ouderen, ze pleiten ervoor dat de stem van ouderen wordt gehoord, en voorzien in verzorgingstehuizen en medische verzekeringen.”

Jullie hebben een conceptnota opgesteld waaruit blijkt regionale samenwerking cruciaal is om dit probleem aan te pakken. Waarom zijn partnerschappen zo belangrijk?

Omokaro: “Het tot stand brengen van een partnerschap tussen nationale, regionale en internationale agentschappen en organisaties is cruciaal in de strijd tegen leeftijdsdiscriminatie. Ook het behalen van Agenda 2030 van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen en Agenda 2063 van de Afrikaanse Unie hangen ervan af.

“Vergrijzing is een multisectorale aangelegenheid en daarom zijn samenwerkingsverbanden cruciaal voor het mobiliseren van middelen, de uitwisseling van informatie en kennis, nieuwe technologie en capaciteitsopbouw. Er is nood aan een alomvattende respons op de vergrijzing tijdens en na covid-19. SGA Africa pleit voor de ontwikkeling van richtlijnen en een eenduidige interventiemethodologie voor de omgang met ouderen die door alle agentschappen van de Verenigde Naties in Afrika kunnen worden geïmplementeerd.”